Bireysel emeklilik sistemine (BES) vatandaş 100 lira koyarsa devlet de 25 lira koyacak. Asgari ödeme süresi 10 yıl ve asgari emekli olma yaşı 56. Bu durum 10 yıl sonra sanki 12.5 yıl ödeme yapılmış gibi bir fark yaratır.
GEÇMİŞ PARLAK DEĞİL: Devletin katkısı çok iyi de, BES'in geçmiş yıllar performansı iyi değil. Bitişikte bununla ilgili Sefer Yüksek'in haberi yer alıyor.
■ Bireysel emeklilik sisteminde yer alan 8 ana fon grubunun 9 yıllık toplam getirişi ana yatırım araçlarını yakalamaktan uzak. Hatta reel getiri bakımından ana yatırım araçlarının tam yarısında kalınmış.
■ Hazine bonosunun 9 yıl içindeki reel getirisi yüzde 102 ama kamu iç borçlanma senedine dayalı bireysel emeklilik fonlarının ortalama reel getirisi yüzde 48.
■ Aynı dönem için hisse senetlerinin reel getirisi yüzde 117'ye geliyor. Hisse senetli bireysel emeklilik fonlarının getirisi ise yüzde 51'de kalmış. En yüksek getiri de buradan sağlanmış zaten.
ŞİMDİ DEĞİŞEN NE: Getirilerde bu düşüklüğe karşılık şimdi değişen ne?
■ Birincisi, sisteme katılımlar arttığı oranda sigorta şirketlerinin yönetim masrafları düşecek. Bu da getirileri artırabilir.
■ İkincisi, devlet bu kadar teşvik verdikten sonra herhalde bu piyasa da bir çekidüzen verme, yüksek enflasyon döneminden kalan yüksek yönetim giderlerini düşürme gereği duyacaktır.
■ Daha da önemlisi, geçmişteki bu getiriler üzerine devletin katkı payının eklenecek olmasıdır. Geçmişte bordrolu çalışanlara yüzde 25 oranında vergi iadesi yapılıyordu. Devletin bu katkısı sistemin içine girmiyor, katılımcıya kalıyordu. Şimdi katılımcının BES'teki tasarrufuna eklenecek. Bu nedenle yeni dönem getirilerine, geçmişteki getirilere devletin katkısı kadar otomatik bir artış eklenmesi beklenmeli.
■ Bir de sistemden çıkarken yapılan tüm ödemelerden yüzde 3.5 vergi kesintisi yeni dönemde sadece getiriden yapılacak, ana paradan yapılmayacak. Bu da önemli bir hak iadesi ve reel getiriyi artıracak bir unsur.
BES'TE RİSKİ SEÇİN: Bütün bunlardan dolayı BES'e katılım avantajlı olabilir. Ancak Hazine kâğıtları ile hisse senedine dayalı fonların getiri farkı büyüyecek. Çünkü reel faizler artık geçmişteki gibi yüksek seyretmiyor. Hem kamu borçlanma gereği düştü hem Türkiye riski. O dönem bitti.
Ama hisse senetlerinin performansları aynen sürebilir. Türkiye'nin ve şirketlerin büyümesine bağlı doğal bir gelişme devam edebilir.
Kaldı ki, 10 yıldan önce pek çıkış imkânı olmayan bir sisteme girerken en riskli araçlar pekâlâ seçilebilir. Bunun da adı hisse senedidir. Uzun vadede en iyi kazandıran yatırım aracı budur. Vadeyi 10 yıla, hatta daha fazlaya çıkardıktan sonra, hisse senedine yatırımın kaybettirme riski de kalmaz.
DAHA FAZLA BESLENME YOLU: Bu açıdan madalyona diğer yüzünden de bakabiliriz. Eğer borsaya veya hisse senedine 10 yıl ve daha uzun vadeli yatırım yapmak isteyenler varsa bunu pekâlâ bireysel emeklilik sistemiyle de yapabilirler. Hatta doğrudan hisse senedi almak yerine BES aracılığıyla borsaya yatırımın getirisi daha yüksek olabilir. Çünkü bu durumda hisse senedine yatırılacak sermayeye devlet de yüzde 25 para ilave edecek. Bu tercih yapılabilirse ve yaygınlaştırılabilirse BES hisse senetlerini veya borsayı da besleyebilir. Ya da BES ile borsaya gelen daha fazla beslenir. Burada işin sırrı da uzun vadedir.

SONUÇ: "Uzaklara gözlerini kapayan yanı başında hüzün bulacaktır." Konfüçyüs