Efsane motosiklet Zündapp gazı Almanya’da (Nürnberg) açtı, frene Çin’de (Tianjan) bastı...

Almanların otomobilde olduğu gibi motosiklette de ciddi markaları var(dı). Adler, Brennabor, DKW, Hercules, Horex, Münch, Sachs, Simson...
Ama biz Türkiye’ye girenleri tanırız: BMW, MZ, NSU ve Zündapp.
BMW için hiçbir şey demeyeceğim, meraklısı çok, beni de okuturlar.
MZ’yi biliyorsunuz zaten, Doğu Almanya tarafında kalır, bilahare Kuralkan tarafından satın alınır, katılır aramıza.
NSU deseniz serde otomobilcilik de var. Wankel motorlu R 80 çağının önündedir, bilahare Audi olur düşer yollara.
Neyse, biz bugün Zündapp’ı anlatalım, onları daha sonra...

BAK SEN HIRDAVATÇIYA

Efendim zikrolunan firma bundan 105 yıl evvel Nürnberg’de kurulur. Sahibi Fritz Neumeyer gözü kara bir müteşebbistir, henüz yirmili yaşlarda iflas eden bir oyuncak fabrikasını (Köllisch) satın alır, “Thiel” markasıyla mal yetiştirir hırdavatçılara...
1917’de “Zünder- und Apparatebau G.m.b.H.” adı ile Krupp AG (Essen) için silah parçaları üretir. Ki bizim Çanakkale’de kullandığımız toplarda da emeği var.
Cihan Harbi bitince silah imali durur, onlar da bisiklet, motosiklet işine dönerler, mekanikçidirler ne de olsa.
1921’de piyasaya arz edilen Z22 basit ucuz ve sağlam bir makinadır. “Motorrad für Jedermann” (herkes için motosiklet) sloganı ile çıkar.
O günlerde 200 cc’lik motorlar bile ehliyetsiz kullanılır. Bu tölerans işlerine yarar.
Fritz ağır sanayiden de kopmaz, lokomotifler, traktörler, türbinler yapar… Yara saran Almanya’nın ihtiyacı vardır bunlara.
Patron 1935’te ölür, oğlu Hans Friedrich Neumeyer Zündapp’ı, Avrupa’nın ilk beş markası arasına sokar.
Savaş yıllarında Brunswick LF-1 Zaunkönig adıyla tayyare motorları yapar (1942), Naziler için sepetli motosikletler (Yeşil Fil- KS 750) hazırlar.
Zaten ona itibar kazandıran K serisi olur. Hareketi zincirle değil BMW gibi şaftla (tahrik mili) aktarır. İki silindirli boksör ve 4 silindirli karterli düz motor kullanır. Bunu Honda Goldwing’de göreceğiz yıllar sonra.

SAR BAŞA

Savaşta fabrika ağır hasar alır, yetmez gibi motosiklet imali de yasaklanınca...
1947 yılına kadar un değirmenleri ve dikiş makineleri ile oyalanırlar. Yok, dıştan takma tekne motorları, çim biçme makineleri, jeneratörler filan.
1952’den itibaren sahalara döner, 50 cc moped ile el sallar hayranlarına.
1953’te çıkardıkları Bella, Vespa’ya benzer ama daha güçlü ve konforludur. Yüz ağartır vesselam. 1958’de Münih’e taşınır ve sadece iki zamanlı çevik motorlar yaparlar.
1965’de çıkardıkları Zündapp Bergsteiger M 25 iki vitesli bir halk motorudur. Zincir koruması, ön ve arka süspansiyonu ile fark atar akranlarına. Hedef kitlesi 18 yaş altı gençlerdir, her evin önünde bir tane yatar. Mektebe, çarşıya, karşıya…
1967 Greenhorn Enduro yarışlarında Dave Ekins, 100 cc’lik Zündapp ile büyük motorlu rakiplerini toza boyar.
André Malherbe ise 125 cc 1973-74 Avrupa motokros şampiyonasını kazanır rahatlıkla.
Hâsılı sınıfında Alman pazarının üçte birine hâkim olur, 1.700 işçi çalıştırırlar. Ayrıca Portekiz’de Casal’a, Fransa’da Famel’e lisans verir, Solo ve Mars adıyla da çıkarlar pazara.

LAKİN, ANCAK...

1976’dan itibaren elektronik ateşleme kullanır, 175 cc’lik motosikleti büyük fren diskleri ve sulu soğutma ile donatırlar.
Ancak Japonlar müşteri taleplerini ciddiye alırken onlar eski tip marş motorları ve elle açılan yakıt musluklarıyla oyalanırlar. Bu kadar rahatlık da fazladır ama.
Buna rağmen iyi gidiyorlardır... Ah mevzuata takılmasalar.   
1978 yılında 50 cc kullananlara kask, ehliyet ve sigorta (450 DM iyi para) mecburiyeti gelir, “Kleinkrafträder” (moped) pazarı yok olur âdeta.
Öyle ya, adam ehliyet aldıysa, sigorta ödüyorsa gider büyük motorlara bakar. Niye binsin ki dagıl dugula?
Hâsılı meydan kalır mı Japonlara?
Boşta kalınca gider İngiliz markası Enfield için Hindistan’da (Ranipet) taşeronluk yapar. 50 cc iki zamanlı Silver Plus ve 3 vitesli Explorer hayli satar. 175 cc Fury Enfield (Zündapp KS175) ile 5 vitesli şanzıman, hidrolik disk fren gibi yenilikleri Hindistan’a taşırlar.
Gelgelelim Royal - Enfield, Hintli grup Eicher Goodearth tarafından devralınınca…
Eveeet beyler son durak, buraya kadar!

ZAMAN MESELESİ

Dört zamanlı motorlar daha temiz ve sessizdir. Bunları kullanan Japonlarla baş etmek zordur bundan sonra.
Bir yandan Suzuki, Kawazaki, bir yanda Honda, Yamaha…
1982’de havlu atar. 1984 iflas başvurusu yaparlar.
1987’de torun Dieter Neumayer bütün fikri ve mülki hakları Çinli Xunda Motor’a satar.
Hâsılı Nürnbergli Zündapp, Tianjanlı olur çıkar.
Biz niye uyanamadık ki? Koca marka hepi topu 16 milyon doçe marka...
Bağ bahçe parasına…
Alacaksan mirasçıdan al derler ya, hakikaten bedava.
Şu an Çinliler bilfiil Zündapp adıyla üretim yapıyor.
Binenlere sormak lazım, o kaliteyi ve karakteri taşıyor mu acaba?

VW OLABİLİRDİ

Malum Suzuki, Honda, Peugeot, gibi motorcular bilahare otomobil yapar, başarılı da olurlar.
Nürnbergli Fritz de1932 yılında Hitler’in kafasındaki Volks (halk) Wagen (otomobili) için kolları sıvar. Çok satacaklardır, devlet vardır arkalarında.
Yola birlikte çıktıkları Ferdinand Porsche “Tip 12”yi hazırlar. Ferdi, dört silindirli bir boxer motor düşünür, arkaya sıkıştırır kolayca.
Fritz ise 5 silindirli radyalde (tayyarelerde kullanılan yıldız motor) ısrar eder, artık ne gereği varsa?
Her iki araba da birbirine benzer, çizgileri o günlerde iddialı bir çıkış yapan DeSoto Airflow’dan aparmadır. Bizimkinin önü biraz köşelidir, patron teamüllere uyar, alışkanlıkları değiştirmek kolay değildir, itiyadı elden bırakmaz.
Ferdinand ise riski göze alır, Wanderer fabrikasında yuvarlacık şekil verir tosbağaya.

AH O BOMBARDIMAN

Zündapp’ın sedan ve cabriolet kasası Reutter’de yapılır, trenle Nürnberg’e taşınır şasiye bağlanır. Testler başlar, eksiklere noksanlara el atarlar.
Tam imalata geçeceklerdir kiiii...
Stuttgart bombardımanına yakalanırlar (1932) nesi varsa gider, prototiplerin izi tozu kalmaz.
1933’te Richard ve Xaver Küchen iki silindirli boxer motorlu, ekspres teslimat minibüsü yapsa da savaş bunaltıcıdır onu da kaldırırlar rafa.
Aradan yıllaaar geçer.
Bu defa oğul Hans Friedrich Neumeyer “herkes için otomobil” sloganını terennüme başlar. Ancak bir kapısı önde, diğeri arkada olan ve yolcuları sırt sırta oturtan minik arabası Janus pek talep bulmaz (1957-58).
6 bin tane yapar, zor satarlar.
Hâlbuki bu sevimli aracın motoru (tek silindir 248 cc) tam ortadadır (koltuğun altında), fevkalade dengeli yol tutar.
Neyse projeyi Bosch’a devreder de girdaptan kurtulurlar. Nürnberg tesisleri ellerinden gider o başka.
1958’de Zündapp iki kapılı Climax motorlu Coupe ile dikkat toplasa da artık girmez o toplara.
Motosiklet öz evladıdır. Ne demişler: Bildiğin işten şaşma!