Birkaç hafta önce ABD'nin Afrika Komutanlığı (AFRICOM) Komutanı General Michael Langley, diplomatik protokol kurallarına aykırı bir şekilde Nijer'e ziyaret gerçekleştirdi. Bu ziyaretten sonranda Nijer yönetimi ciddi rahatsızlık duydu. Zira ziyaret gerçekleşmeden önce kimin/kimlerin, ne zaman, hangi amaçla ve nereye geleceğinin resmi hükümete bildirilmesi gerekiyordu. Ancak bu gerçekleşmedi.

Nijer'in Agadez şehrinde ABD'ye ait AirBase 201 isimli İHA üssünde halihazırda dronları ve yaklaşık 1.100 askeri bulunuyor. Sürecin sonunda Nijer yönetimi ABD ile anlaşmanın "hızlı bir şekilde yürürlükten kaldırıldığını" ve ABD'nin Nijer'i derhal terk etmesini istediğini açıkladı. Ancak ABD henüz Nijer'in tahliye talebine olumlu bir karşılık vermedi.

Tüm bu süreç devam ederken diğer yandan Rusya'nın genel olarak Afrika'da özelde ise Sahel coğrafyasında etkisinin genişlemesi devam ediyor. Bundan önceki süreçte Sahel sürekli olarak terör örgütleri ile mücadele konusunda öne çıkmaktaydı. Ancak bölgede sömürgecilik sonrası dönemde Fransa'nın ve özellikle Soğuk Savaş ve sonrası süreçte ABD'nin terörle mücadelede başarısız olmaları bölge ülkeleri tarafından hoş karşılanmıyordu. Dahası Fransa ve ABD'nin bölgedeki mevcudiyetini meşru kılmaları için terörün bir araç olarak kullanıldığı düşünülmekteydi.

Rusya'nın Sahel'deki genişlemesinde Nijer öncü role sahip görünüyor. Nijer hükümeti, birçok Sahel ülkesindeki radikalizmle mücadeleye "yardım eden" Fransız kuvvetlerini ülkesinden sınır dışı edeceğini açıkladıktan sonra Ocak 2024'te Rusya ile askeri iş birliğini artırma konusunda anlaşmaya varmıştı. Son olarak Nijer Devlet Televizyonu'na göre 10 Nisan 2024'te Rusya Savunma Bakanlığı'ndan Nijer'e hava savunma sistemi dahil olmak üzere ekipmanlar ile birlikte askeri eğitim personellerinin sevkiyatının gerçekleştiği ifade edilmişti.

Wagner lideri Prigojin'in ölümünden sonra Afrika'daki varlığını daha düşük seviyede devam ettiren Rusya'nın Nijer'deki bu hamlesi Afrika'ya yeniden döndüğünü gösterir nitelikte. Ancak Rusya'nın Afrika'daki faaliyetlerinin eski adıyla Wagner olan ve artık Rusya Savunma Bakanlığı tarafından kontrol edilen, yeni adıyla Afrika Kolordusu (African Corps) ile devam edeceği görülmekte. Hatta bu süreçte Nijer ile Rusya'nın daha yakın ilişkilere sahip olması da kuvvetle muhtemel.

Rusya'nın Nijer ve Diğer Bölge Ülkeleri ile Artan Angajmanı

10 Nisan'da Rusya'dan Nijer'e gerçekleştirilen sevkiyat sonrasında Rusya'nın ikili ilişkileri geliştirmek, hava savunma sistemi oluşturmak, hava sahasını kontrolünü sağlamak ve orduyu eğitmek için Nijer'de olacağı ifade edilmişti. Ancak bu noktada çelişkili bir durum ortaya çıkıyor. Zira Rusya'nın Nijer askeri güçlerini terörle mücadele için eğiteceği ifade ediliyor. Ancak bölgedeki terör örgütlerinin mevcut bir hava gücü olmadığı da bilinen bir gerçek. Dolayısıyla Rus uzmanların açıklamaları ve ifadelerinin mevcut gerçeklik ile uyumlu olmaması Rusya'nın Nijer'deki varlığının açıklananın ötesinde olduğunu gösteriyor. Yani durum daha çok Fransa'nın ve ABD'nin ülkeden ayrılmak istememesi ilgili olarak jeopolitik açıdan değerlendirilebilir.

Bu kapsamda Rus hava savunma sistemlerinin Nijer'e konuşlandırılması, ülkeden ve bölgeden çıkmak istemeyen Fransa ve ABD unsurlarına karşı kullanılma ihtimaliyle ilgili olabilir. Nitekim yeni unsurlar ile bölgedeki hava trafiğinin kontrolünü Nijer kendi sağlayacak. Nijer'in bu sistemlerle "yabancı" uçakların ve dronların ulusal hava sahasını kullanmasını ya da ülke topraklarına karşı herhangi bir saldırıyı önlemek için kullanması oldukça mümkün. Kaldı ki Batı'nın bölgeden kovulurcasına çıkarılmasına yönelik tepkisiz kalması da beklenemez.