Wagner'in lideri Yevgeny Prigozhin'in geçtiğimiz hafta sonu Rusya'da başlattığı krizin çeşitli coğrafyalara etki edeceği aşikâr. Bu krizin sadece askeri boyutu değil, aynı zamanda kazançlı ticari çıkarlara sahip olduğu Afrika'da da etkilere sahip olacağı çok açık. Ancak Wagner'in sebep olduğu krizin Rusya'nın Afrika'daki faaliyetlerine yansımaları henüz belirsizliğini korumakta.

Son iki yılda Wagner'in faaliyet gösterdiği Mali, Orta Afrika Cumhuriyeti (OAC), Burkina Faso, Libya, Sudan, Madagaskar ve Zimbabve gibi çeşitli Afrika ülkelerinde operasyonel stratejisinin askeri ve ekonomik kapsamının oldukça genişlediği görülüyor. Nitekim Wagner, sadece askeri hizmetler, danışmanlık ve güvenlik sağlamakla kalmayıp, adeta bir şirket gibi emtia ticareti de yapmaktadır. Dolayısıyla söz konusu krizin Afrika'da beklenen etkilerinin ve yansımalarının kesin olarak neler olacağını şimdiden söylemek zor olsa da kriz nedeniyle bundan sonraki süreçte Afrika'da nelerin yaşanabileceğine dair senaryoları ortaya koymak mümkün.

Wagner Krizi Ardından Afrika'da Muhtemel Senaryolar

Krizin hızlı bir şekilde sona ermesinden sonra hemen Wagner'in Afrika'dan tasfiyesi ile çeşitli ülkelerden yavaş yavaş çekilebileceği tartışmaları söz konusuydu. Ancak böylesi bir durum rasyonel dış politika ilkelerine uyumsuz görünmekte hem de Afrika'da mevcut güvenlik sorunlarına bir yenisinin daha eklenmesine yol açma potansiyelini barındırmakta. Zira Mali ve Orta Afrika Cumhuriyeti başta olmak üzere birçok Afrika ülkesinin güvenlikleri Wagner'in varlığına bağımlı hale gelmiş durumda.

Kıta ülkelerinin bazılarında yerel güvenlik birimlerinin kapasitelerinin sınırlı olmasından dolayı Wagner gibi özel askeri şirketlerin sağladığı danışmanlık, askeri güvenlik, operasyonel destek ve eğitim hizmetlerine ciddi ihtiyaç duymaktalar. Dolayısıyla Wagner'in Afrika'da bulunduğu ülkelerden hızlı bir şekilde geri çekilmesi bu ülkelerin güvenlik açısından daha fazla zayıflamasına, kurumsal kapasitelerinin ciddi ölçüde zorlanmasına, kronik sorunların daha fazla derinleşmesine ve güvenlik tehditlerinin daha fazla artmasına neden olma potansiyelini taşımakta. Bu sebeplerden dolayı Wagner'in Afrika'dan tasfiyesi gibi rasyonel olmayan bir senaryodan ziyade Wagner'in yönetim kademesinin değiştirilmesi, şirketin Savunma Bakanlığı'na bağlanması, farklı ülkelerde yeni oluşturulacak özel askeri şirketlerin kurulması ve bu şirketler üzerinden faaliyetlerin sürdürülmesi daha rasyonel senaryolar olarak öne çıkıyor.

Bu bağlamda Wagner'in Prigozhin başta olmak üzere yönetim kademesinin ve belki de isminin değiştirilerek Afrika'da faaliyetlerine devam etmesi en muhtemel senaryo olarak öne çıkıyor. Hatta özel askeri şirketin Savunma Bakanlığı'na bağlanarak kontrol altında tutulması kolaylaştırılabilir. Nitekim Rusya'nın Afrika politikasının önemli bir aracı konumunda olan Wagner'in rolü yeni süreçte de Rusya etkisini Afrika'da devam ettirecektir. Zira Rusya'nın Afrika'da Batı etkisine, ancak daha özel olarak Batı Afrika'da Fransa etkisine, karşı mücadele etme aracı olarak Wagner'i kullanması söz konusuydu. Örneğin Mali'de, Burkina Faso'da, OAC'de Fransa karşısında farklı unsurları destekleyerek bölgede Fransız etki alanını sarsmış ve kendi gücünü konsolide etmiştir. Ancak Wagner'in diğer ülkelerde olduğu gibi bu ülkelerde mevcut altın, petrol, elmas ve titanyum gibi emtiaları kontrol ederek ticari kazanç elde ettiği unutulmamalı. Wagner'in bu emtialar üzerinden sağladığı kazançlar aynı zamanda Rusya'nın Afrika'daki ağlarını genişletmesine, yeni kaynakların kontrolüne ve varlığını konsolide etmesine olanak sağlıyor. Nitekim Rusya Dışişleri Bakanı Sergei Lavrov'un Mali ve OAC başta olmak üzere farklı ülkelerde operasyonlarına ve "çalışmalarına" devam edeceğini açıklaması Rusya'nın Wagner'i her açıdan dönüştürerek bölgedeki varlığını devam ettirecek olduğu senaryonun rasyonel olduğunu gösteriyor.