Beyin damarlarındaki tıkanma veya beyne giden kan akışının yetersiz kalması nedeniyle ortaya çıkan beyin hasarları vasküler demans olarak adlandırılır. Alzheimer ve vasküler demansın altta yatan farklı nedenleri olsa da belirtileri, görünümü ve tedavisi açısından çok fazla ortak noktası var.
Alzheimer hastalığı demansın en yaygın ve en iyi bilinen şekli olarak ortaya çıkar. Hafıza kaybı, problem çözme güçlükleri, ani ruh hali veya kişilik değişiklikleri ile kendini gösterir. Araştırmalara göre Alzheimer hastalığı olan kişilerin yarısından fazlasında bir veya daha fazla demans türü görülüyor, çoğunlukla da vasküler demans.
65 YAŞ ÜSTÜ 10 KİŞİDEN BİRİNDE...
Alzheimer hastalığı, beyin hücreleri arasındaki iletişimi bozan amiloid ve tau adı verilen proteinlerin birikimi nedeniyle ortaya çıkar ve 65 yaş ile üzerindeki on kişiden birinde görülebilir. Ancak, sağlıklı yaşlı insanların da beyinlerinde yaşlanmanın normal bir parçası olarak küçük miktarlarda amiloid plak bulunabilir.
Vasküler demans, beyindeki küçük kan damarlarının uzun süredir devam eden kümülatif hasarından kaynaklanır. Damarlar kan pıhtıları nedeniyle kalınlaşabilir veya tıkanabilir. Bu da çeşitli düşünme yetenekleri için önemli olan beynin belirli bölümlerine zarar veren küçük darbelere neden olabilir. Vasküler demansın tüm demans vakalarının yaklaşık yarısına neden olduğu veya katkıda bulunduğu düşünülüyor.
VASKÜLERDE HAFIZA SORUNU AZ
Kısa süreli hafıza kaybı ve oryantasyon bozukluğu Alzheimer hastalığının ayırt edici belirtileridir. Vasküler demansta ise klasik düşünce, bu bozukluğu olan kişilerin daha az hafıza sorunlarına sahip olduğu, ancak yürütme işlevleriyle ilgili daha fazla sorun yaşadığı yönünde. Yürütücü işlev, insanların farklı görevleri planlamasını, odaklanmasını sağlayan, alışverişe gitmek, yemek hazırlamak veya faturaları ödemek gibi zihinsel becerileri kapsar.
Bir kişinin sahip olduğu demans türünü yalnızca belirtilere bakarak anlamak zor. Ancak bir dizi değerlendirme testiyle net sonuca ulaşılabilir. Bilişsel sorun belirtileri olan çoğu kişiye beyindeki yapısal değişiklikleri aramak için bir MRI taraması yapılır.
Bu taramalar amiloid plakları göstermese de beyaz cevher lezyonları adı verilen parlak noktalar olarak ortaya çıkan küçük darbelerden kaynaklanan hasarı ortaya çıkarabilir. Neredeyse 60 yaşın üzerindeki herkeste bu lezyonlar vardır ve bu da normal yaşa bağlı hafıza kaybına katkıda bulunabilir. Bununla birlikte, yüksek tansiyonu olan kişilerde daha geniş beyaz cevher hasarı bulunur.
Kan basıncını normal aralıkta tutmak, bu beyin lezyonlarını azaltmada büyük etkiye sahip. Beyne giden kan akışını iyileştirdiği için 70 yaşından sonra tansiyonun biraz yüksek olmasının iyi bir fikir olduğunu duymuş olabilirsiniz. Ancak bu tez kesin olarak kanıtlanmış değil. Birçok nörolog ve kardiyolog, baş dönmesi ve dengesizlik problemleri olmadığı sürece kan basıncının düşük tutulması gerektiği konusunda hemfikir.
GENÇ YAŞINIZA GÜVENMEYİN
Vasküler demansı olan kişilerde Alzheimer hastalığı için kullanılan ilaçlar faydalı olabilir. Bunun yanında yüksek kolesterol ve diyabet gibi risk faktörlerinin kontrol altında tutulması da önemli. Genç yaşınıza da güvenmemeniz gerekiyor. Dünya çapında demansla yaşayan 55 milyondan fazla insanın yaklaşık yüzde 70'i Alzheimer hastalığına sahip. Alzheimer hastalığı, hafıza kaybı veya diğer semptomları olan 38,5 milyon kişiden yüzde 10'unda 65 yaşından önce başlıyor. Aslında Alzheimer, genç başlangıçlı bunamanın en yaygın nedenidir.
Hollanda'da yapılan yakın tarihli bir araştırma, genç başlangıçlı demansların bilinen bir sınıflandırmasına sahip olanların yüzde 55'inde Alzheimer, yüzde 11'inde vasküler demans, yüzde 3'ünde frontotemporal demans ve yüzde 3'ünde Parkinson hastalığı demansı görüldüğünü ortaya koydu.
KALİTELİ UYUYUN AKDENİZ TARZI BESLENİN
Hangi yaşta olursanız olun önlem alarak hem kalbinizi hem de beyninizi koruyabilirsiniz. İşte yapmanız gerekenler:
Strese hayatınızda yer vermeyin.
Uyarıcı veya bağımlılık yapan maddelerden uzak durun.
Egzersiz yapın.
Akdeniz tarzı beslenin.
Kaliteli uyuyun.
Sosyal aktivitelere katılın.
Bilişsel olarak uyarıcı aktiviteler yapın.
Ve kahkaha atın. Kahkaha atmak ruh, kalp ve akciğer sağlığına iyi gelir, stres kontrolü sağlar.
