Türkiye’nin ilk yavaş şehri İzmir’in Seferihisar ilçesi, 2009’da ‘Yaşamın Kolay Olduğu Kentlerin Uluslararası Ağı’ olan Cittaslow Birliği’ne üye olmuştu. 2009 yılından bugüne kentte birçok başarılı çalışmalar yapıldı. Seferihisar’ın bu projeleri birçok güzel beldenin de bu birliğe üye olmasının yolunu açtı. Türkiye’den 9 kasaba şu anda Cittaslow (Yavaş Şehir) Birliğine üye.

Seferihisar’da yapılan en başarılı çalışmalardan biri de ‘Seferihisar Üretici Pazarı’. Seferihisar’ın köylerinde üretilen ürünlerin halkla buluştuğu bu pazar, tüm Türkiye’ye örnek olması gereken bir çalışma.

Türkiye’de meyve ve sebzenin üreticiden çok ucuza alındığı ancak aracılar yüzünden kente çok yüksek fiyatlarla ulaştığı bilinen bir gerçek. Üreticiden 1-2 liraya alınan ürünler özellikle büyük şehirlerde yaşayanların evlerine 4-5 kat fazla bir paraya giriyor. Üretenin ve alıcının mutsuz olduğu bu sistemden memnun kalanlar ise sadece komisyoncular.

İşte Seferihisarlılar bu soruna çözüm bulmuşlar. Ürünlerin tamamı Seferihisar köylerinde üretilen pazara hallerden mal getirilmiyor. Salı günleri açık olan pazara köylünün kendi ürünlerini getirerek alıcı ile yüz yüze teması sağlanıyor. 2009 yılının temmuz ayında 13 çiftçi ile başlayan pazarda yaz aylarında tezgâh sayısı 150’ye çıkıyor.

Üretici pazarı, Seferihisar’ın köylerinde ikamet eden ve ‘Çiftçi Kayıt Sistemi’ne kayıtlı ve sadece bulunduğu köyde üretim yapan çiftçilerden oluşturulmuş bir çalışma.

‘Yerelde Kalkınma Modeli’ olarak adlandırılan bu çalışma sistemi, üreticinin bulunduğu yerde toprağı işletmeye devam etmesinin bölgeyi kalkındıracağı inancıyla ortaya çıktı.

Seferihisar Üretici Pazarı sorumlusu Şevket Meriç, pazarın Seferihisar’ın sosyolojik yaşamına da büyük etkileri olduğunu belirtiyor: “İlk başlarda ‘Ne yapmaya çalışıyorlar?’ diyenler vardı. Ancak gelişimi gören herkes artık bu çalışmaya büyük destek veriyor. Ayrıca bu pazar yerinin Seferihisar yaşamı üzerindeki sosyolojik etkilerini çok net biçimde gözlemliyoruz. Köylülerin köyden kente kaçışı ve toprak satışları 2009’dan sonra ciddi oranda azaldı. Ekilen arazi sayısı arttı. En önemlisi ise kadınların üretime katılmasıyla, yaşamdaki etkinlikleri gözle görülür bir biçimde yükseldi. Artık Seferihisar’da kadınları, yaşamın her alanında hem de yoğun bir biçimde görebiliyoruz.”

Seferihisar Üretici Pazarı organik pazar değil. Pazarda organik tarım yapan üreticiler bulunmasına rağmen çoğunluğu geleneksel üretim şekilleriyle ve ‘iyi tarım’ prensipleriyle ekim yapan çiftçiler. Pazardaki tüm ürünler ise ‘seferipazar.com’ adresi üzerinden satışına olanak sağlayan bir sistem ile Seferihisar köylüleri artık tüm Türkiye’ye ulaşıyor. İnternet üzerinden gelen siparişler, Seferihisarlı kadınlar tarafından pazardan temin ediliyor. Ardından dikkatli bir biçimde paketlenerek 1 gün sonra evlere ulaştırılıyor.


‘ÜRETİCİYİ TEŞVİK İÇİN PAZAR KURDUK’

TÜSİAD ve Türkiye Bilişim Vakfı’nın ortaklaşa düzenlediği, ETÜRKİYE ödüllerinde, yılın en iyi bilişim projesi ödülünü de alan bu projeye Türkiye’nin birçok yerinden belde de ilgi göstermeye başlamış. Ürünlerini pazarlamada büyük sorunlar yaşayan küçük Anadolu üreticileri bu sistemi kendilerine adapte etmek için Seferihisarlıların kapılarını çalmaya başlamışlar bile. Pazarda kendisine rastladığımız Seferihisar Belediye Başkanı Tunç Soyer, projenin başarısından çok mutlu: “Seferihisar’da da üretimden vazgeçilmeye, araziler boş bırakılmaya başlanmıştı. Üreticilerimizi teşvik etmek için üretici pazarları kurmamızın nedeni bu. Üretici pazarlarında halden veya dışarıdan mal getirmek yasak. Ürettiklerini satabilen üreticiler daha çok üretmeye daha farklı ürünler üretmeye başladılar. Bu pazarların farklı bir yönü de kadınların güçlenmesi oldu. Salı günleri Seferihisar merkezde pazar günleri Sığacık Kaleiçi’nde kurulan pazarlarda Seferihisarlı kadınlar yaptıkları samsades tatlısını, Seferihisar mantısını, salçasını, mandalina reçelini satarak para kazanıyor. Pazarlar sayesinde kadının toplum içindeki yerinin daha güçlendiğini farklılaştığını görüyoruz. İlk başlarda çekinerek tezgâh açan kadınlar artık üniversitelerle ürünlerini geliştirmek üzerine toplantılar yapıyor, ürün kalitesini yükseltmek için derneklerle birlikte çalışıyorlar. Seferihisar’da bu alanda yaşadığımız değişim inanılmaz.”