Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın eşi Emine Erdoğan ile Birleşmiş Milletler’in (BM) davetlisi olarak gittiği New York’ta bir araya geldik. “Sıfır Atık” konusunda Genel Kurul Salonu’nda gerçekleştirdiği konuşma ve sürecin Türkiye ve küresel gelişimi hakkında sohbet ettik.

Buradaki konuşmanız bazı açılardan ilk olma özelliği taşıyor mu?

Aslında ben 2011’de BM’de konuşmuştum. Genel Kurul’da konuşma yapan First Lady’nin çok olmadığını söylediler. Türkiye olarak ilanında öncülük ettiğimiz uluslararası bir günde, proje hamisi olarak konuşmak çok gurur vericiydi.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres en başından beri sizin girişimlerinize çok önem veriyor. Burada da takdir dolu bir konuşma yaptı.

BM’de öğrendim Sıfır Atık Danışma Kurulu Başkanı olduğumu. Bu fırsatı da çok iyi değerlendirmeliyiz.

BM Genel Kurul süreci nasıl başladı? İyi niyet beyanını nasıl bu kadar çok sayıda First Lady imzaladı?

BM’den ziyade özel görüşmede teklif etti. 30 Mart etkinliği öncesi Genel Sekreter ile özel görüşme yaptık. Orada Danışma Kurulu’na başkanlık etmemi önerdi. Emsali olmadığını da söylediler. Şahsım ve ülkem adına tekliften memnuniyet duyduğumu ilettim. Bu önemli fırsatı değerlendirmek için elimizden geleni yapacağız.

Peki sizin Sıfır Atık ilginiz nasıl başladı?

Atık konusu hep önemsediğim bir konuydu. Aslında bizim kültürümüzde de böyledir, bilirsiniz. Kendi evimde de olabildiğince atık üretmemeye, israf oluşturmamaya özen gösterdim. Ancak projeleştirilmesi bir dergide okuduğum bir haberle başladı. Evsel gıda atıklarından kompost yapıldığıyla ilgiliydi. Biraz araştırma yaptım ve konunun önemini o zaman fark ettim. Evdeki yiyecek atıklarını bahçeye kazdıkları bir çukura atarak, diğer yaprak vs. bir şeylerle karıştırıp gübre yapıyorlar. Anadolu’da biliniyor. Kompost makinelerinin çeşitlerini bulduk internetten. Ev tipi olanlarını gördüm. Doğal gübre konusuna da kimyasallardan dolayı çok fazla önem veriyorum. Kimyasal gübreler maalesef hastalık olarak bize geri dönüyor. Oradan çok üzülüyordum, ama ne yapmak gerektiğini de bilmiyordum. Kompost, buna en güzel çareymiş. Hem atıklar gidiyor, çöp diye bir şey kalmıyor hem de kompost ile doğal gübre oluşuyor. Beştepe’nin bahçesindeki bütün ağaçlar, çiçeklerin gübresi bu yöntemle üretiliyor. Her yerde söylüyorum, bilhassa belediyelere tavsiye ediyorum.

Sıfır Atık (Zero Waste) konusunda BM Genel Sekreteri bundan sonrası için nasıl bir inisiyatif alacak, kurumsallaşabilir mi?

Birleşmiş Milletler’de böyle bir oluşumun örneği yok araştırdığımıza göre. Üç yıllık bir proje, ama tabii ben de keşke kalıcı bir kurumsallaşma olsa diye düşünüyorum, ama Birleşmiş Milletler’in yapısında ne yapılabilir göreceğiz. Ben hiçbir kampanyamda kalıcı olmayan şeylere girmem. Bazen ilk zamanlar bir kampanyaya girişildiğini ama kısa süre içinde sonlandığını gördüm, mesela bir yıl sonra bitiyordu, şaşırıyordum. Biz etkinliklerin devamı için Türkiye’de Sıfır Atık Vakfı kuruyoruz şimdi. Onun üzerinden devam edeceğiz.

İşletmeler neler yapabilir?

Büyük şirketler bizim için çok önemli, onlar daha büyük tahribatlar yapabiliyorlar. Yerel yönetimlerin de bu konularda adım atması için vatandaşlar tarafından teşvik edilmesi, zorlanması lazım.