Aşı listeleri dünyanın her yerinde tartışmalı. Yaş, risk ya da meslek gruplarına göre herkesin zihninde farklı öncelikler var.

Mesela Sinovac aşısına ilk onayı veren 270 milyonluk Endonezya tuhaf bir şekilde aşı programına gençlerden başladı. İlk aşı 59 yaşındaki Devlet Başkanı Joko Widodo’ya yapıldı; 77 yaşındaki yardımcısı Maruf Amin, ilk parti için fazla yaşlı bulundu. Gerçi Endonezya bu stratejiyi CoronaVac aşısının 59 yaş üstünde denenmemiş olmasına da bağlıyor ama hayatın akışında taksiciden esnaf ve polisine kalabalığa karışan genç nesli aşılayarak, birkaç kuşak bir arada yaşayan haneleri de koruma altına alacağını öne sürüyor. Oysa aşı olanların hastalığı bulaştırıp bulaştırmadığı net bilinmiyor.

Herkesin farklı adalet algısı var.

Dünya Sağlık Örgütü Direktörü Tedros Adhanom Ghebreysus önceki gün sert uyardı, “Lafımı esirgemeden söylüyorum: Zengin ülkeler koronavirüs pandemisiyle mücadelede aşıların eşit ve adil dağıtımını sağlamadığı için ‘bir etik başarısızlık faciasının’ eşiğindeyiz. Bunun bedeli de insan hayatı ve geçim kaynaklarıyla ödenir” dedi. Zenginlerin yoksulları dışlayarak aşı üreticileriyle tek taraflı anlaşmalar yapmasını hep eleştiriyordu ama bu sefer çarpıcı bir rakam da verdi; üst gelir grubu ülkelere giden 39 milyon doz aşıya karşılık yoksul bir ülkeye sadece 25 doz aşı düştüğünü söyledi.

DSÖ, Covax girişimi çerçevesinde alt gelir grubu ülkelere 2 milyar doz sağlamayı planlıyordu, ancak Tedros yönetim kurulu toplantısında şöyle dedi: “Artık aşıların yerine ulaşacağından emin değilim. Bazı ülkeler aşıya adil erişimden söz ederken bile Covax’ın çevresinden dolanıp tek taraflı anlaşmaları önceliyor, kuyrukta öne atlamak için fiyat tırmandırıyorlar. Zengin ülkeler artık genç ve sağlıklı yetişkinleri aşılamayı bırakmalı ki, gelişmekte olan ülkelerin yaşlı nüfusu ve ön cephedeki sağlık çalışanları aşılanabilsin.”

Tedros’un suçladığı zenginlerin kendi içinde de farklı adalet algıları var. Yüksek vergi ödeyen aşı sırasında öne alınmalı gibi mesela!

NBA’in emekli efsanelerinden Charles Barkley’e bakarsanız öyle. Dünyanın vergisini ödeyen profesyonel sporcuların aşı önceliği olması gerektiğini savundu geçenlerde TV’de; “300 milyon doz var, bin kadar dozu da NBA, NFL oyuncularıyla hokeycilere verin. O kadar vergi ödediklerine göre ayrıcalıklı muamele görmeye de hakları var” dedi.