CNN’in yerlisi “İngiltere’deki marul sıkıntısı”nı haber yaptı diye çok dalga geçti millet. Sıkıntı o kadarla kalsa iyi! Aşırı soğuktan don nedeniyle ışgın da karneye bağlanabilirmiş Britanya marketlerinde. İyi de, İstanbul’da fasulyenin hal çıkış fiyatı 30 lira olmuş. Bizim haller ne olacak?
Hedef zeytinyağlı çalıydı; boncuk ayşeye de razıydım ama ikisini de bulamadım. Özetle Beşiktaş’ın göbeğinde markette taze fasulye yoktu. Sordum, “Hal çıkışı 30 lira” diyerek kestirip attı manav. Bizim Ekonomi Servisi’ndeki arkadaşlara sordum. “Nedeni Mersin’deki sel” dedi Naime. Yaz gelince yersin bakışıyla. Sonra da Tahsin söyledi; “Zamanında yemek lazım” diye.
İyi de memlekette seracılık diye bir şey var. Kış ortasında domatese alıştık bir kere. “Sebze-meyve ateş pahası, el yakıyor” demek yetmiyor. Zerzevat piyasasını, çarliston biberin enflasyon sepeti rekoruyla takip etmek de yetmiyor. Şu an, Mersin’deki sel felaketi yüzünden seralar su altında kaldığı için sebze hasadında yüzde 50’den fazla azalma var. 60 bin dekar serada hasat edilemeyen biber, patlıcan ve kabağın kilosu büyük kentlerde 8 liraya kadar çıkıyor. Antalya da soğuk yüzünden üretim ve ihracat yapamıyor. Sadece Akdeniz değil, Menderes’in seraları da dondu. Aşırı karın ağırlığından iskeletleri çöktü.
İzmir’de son yılların en soğuk ve karlı kışı yaşanınca marul ve salatalık gibi gül, karanfil de dondu.
Dahası pahalılık yüzünden sebze ve meyvede yıllık üretimin dörtte biri heba oluyor. Mersin Yaş Sebze ve Meyve Komisyoncular Derneği Başkanı Münir Şen, manav ve marketteki fahiş fiyatlar yüzünden ürünün tüketiciye ulaşmadığını, 50 milyon ton sebze ve meyvenin yüzde 25’inin çöpe gittiğini söylüyor.
Bu arada bizim marketin manavı 30 lirayı biraz yüksekten sallamış olabilir. Çünkü 10 Şubat itibarıyla baktığım İstanbul hal fiyatlarında sera çalı fasulye 18 lira görünüyordu. Mersin Hali’nde ise 9 lira.
AH AKDENİZ!
Mersin’deki aşırı yağış ve selin de; İzmir’de mevsim normallerinin altındaki soğuk ve karın da nedeni iklim değişikliği. Aynısı İspanya’da da var. Bu yüzden İngiliz de sebze kıtlığı çekiyor. Ve İngiliz’in marul kıtlığı-marul diye yansıdı ama esas mesele göbek salata- bizim haber kanallarında haber olunca dalga geçiliyor da, İngiliz gazeteleri o haberleri çarşaf çarşaf yazıyor. İspanya’nın güneyindeki aşırı yağış ve dondurucu soğuk mahsule zarar verdiği için göbek salata akışı durduğundan, Tesco gibi marketler adam başı üç göbekle sınırlıyor satışları. Yani bir nevi karneye bağlama! Sonunda panik alımlarıyla tükeniyor salatalar raflarda.
Salatanın yağı da sorunlu. Balear adalarındaki zeytin ağaçlarına dadanan “Xylella fastidiosa” bakterisi yüzünden İspanya’nın zeytinyağı ihracatı tehlikede. Ana karaya sıçramadan bakterinin kökünü kurutmaya çalışıyorlar. Ve İngiltere’nin zeytinyağı ithalatının yarısı İspanya’dan. Neyse, o ayrı bir konu.
Sadece salata değil, lahana, brokoli, patlıcan ve kabak sıkıntısı da patlak vermiş. Yine İspanya kaynaklı. “Ispanak, karnabahar, biber, salatalık, domates, limon ve portakal da yakındır” diyorlar.
Ayrıca yerli üretici de don tehlikesiyle karşı karşıya olduğu için, kıtlığın havuç ve yabani havuca da sıçrayabileceğinden endişe edildiğini yazıyor İngiliz medyası. Bunun nedeni de ani stratosfer ısınması; kutup soğuğunu taşıyan bir hava olayı. İşte bu yerel etkiyle ziraatçiler “Yakında kuşkonmaz ve ışgın sıkıntısı da başlayabilir, fiyatlar daha da tırmanır” diye uyarıda bulunuyor. (İngiliz ışgınıyla turta, tatlı yemek suretiyle tanışıklığım oldu mu bilmiyorum, eksikliği çok mu önemli, onu da bilmiyorum).
Ama pahalılık yüzünden sebze meyvenin çöpe gitmesi yönünde bir tehlike yok İngiltere’de. Tam tersi karaborsa var. Uzmanlar milleti, “Turfanda yerli yiyin” diye uyaradursun, bazı sebzeler 10 katı fiyatlarla karaborsaya düşmüş. Mesela adamın biri 12 baş göbek salatayı 50 sterline satışa çıkarmış, eBay’e ait Gumtree.com’da. Normalde 12’li kasanın fiyatı 5 sterlin.
O melun sel Mersin’i 29 Aralık 2016 günü vurdu. Sulara kapılarak araçlarıyla dereye düşen Fatma-Serkan Genç çifti hayatını kaybetti. Ve 2 yaşındaki kızları Miray hâlâ bulunamadı. Komşuları Sultan Uncu da öyle...
