İşte şimdi öyle bir yerdeyiz. Elazığ Harput. Orada da duramayıp Buzlu Mağara’ya inmek üzere tepeye çıkmışız. Buradan aşağı bakış çok şeye değer. Sanki bir Urartu Kralıyız. Memleketi tavaf etmekteyiz. Set set düşen dağlar nihayet ilerilerde bir yerde Keban Baraj Gölü’ne ulaşıyor. Sonra yine, ama yavaş yavaş yükselerek zirveyi arıyor. Ama burada en yüksek yok ki. Dağlar silsilesi tekrardan, biteviye ve üst üste yığılmalarından oluşan sıradışı bir güzellik tarifi veriyor. Daha önceden bilmediğimiz, tanımadığımız bir tarif bu. Solumuzda artık iyice alçalan güneş karşı tepeleri yalıyor. Bir onu, bir bunu. Sanırsınız bir antik zaman tanrısı size kadim bir dağlar rehberini açıyor: Bak şu tepeye, gördün mü!
Elazığ’dayız. Bu şehir, bu topraklar Anadolu şarapçılığının, antik çağdan beri gururu. Bugün artık şarapseverlerin özellikle sorar oldukları Öküzgözü üzümünün anavatanı. Diğer bir gözdemiz Boğazkere üzümü de karşı diyarın eteğinde. Karşı sıra dağların ardı Diyarbakır ya! Onun da sevdiği toprak ve iklim orada... Elazığ’daki bağcılık genç cumhuriyet tarafından yönlendirilmiş. Nasıl mı? Yarım asırı geride bırakan Tekel Şarap Fabrikası tarafından. Elazığ’ın artık göbeğinde kalmış Eski Tekel Şarap Fabrikası arazisi, tesisleri “Cumhuriyetin ekonomiye önderlik etme arzusunu, o yılları” en net sergileyen örneklerden. Bugün hâlâ tıkır tıkır çalışan bir sistem kurulmuş Tekel’in fabrikasında, ki artık Tekel’in değil Mey’in.
KURU ÜZÜM KAÇ PARA? YA YAŞI?
Bakın biraz geri çekilip önce Türkiye’deki şarapcılığın haline bir bakalım. Bugüne bugün ülkemiz dünyanın beşinci büyük bağcılık ülkesi. 600 bin hektar toplam bağ alanımız var. Şimdi bazı vatandaşlarımız “Seni zındık seni” diyecekler, şaraptan başka anlatacak şey bulamadın mı? Keşke öyle olsa! Biz de Halil İnalcık Hoca’mızın da anlattığı üzere 16. yüzyılda dahi tam kapasite süren bu ticaretten nemalanıyor olsak! Ne gezer! Durum şudur. Ülkemiz her yıl 3 milyon 600 bin ton yaş üzüm üretimi ile dünyanın altıncısı. Sonrası? Ne yazık ki bu üretimin çoğu “kuru üzüm işine” gidiyor! Yıllık 214 bin ton kuru üzüm imalatı ile dünya birincisiyiz. Peki ama, şarap? Şarap üretimimiz 70 milyon ton civarında. Bu üretim ise dünya toplamı içinde binde bir oranında. Yani açıkçası bu kulvarda yokuz. Bir şey daha. Hani miktar olarak yokuz da, kalite olarak var mıyız? Hayır, bu şarabın çoğu “her şey dahil / all inclusiv” turizm sektörümüzde kullanılıyor. Ezcümle şarap “anavatanı sayılabilecek bir coğrafya”da yüzyıllar sonra tekrar emeklemede... Peki bu kötü mü? Hayır. İyi bir başlagıç olacaksa, ne diye olmasın? Mey İçki’nin şarap uzmanı, Türkiye gibi bir ülkede cesur bir iddia ile yola koyuluyor: “Bence” diyor “Mey’in geleceği şarapta olacak, rakıda değil!” Önümüzde Keban Baraj Gölü, Öküzgözü asmalar arasında dolanıyoruz.
ELAZIĞ MUTFAĞI NE OLA?
Bir Elazığlı ailenin “eski evinin hayatına” yerleşiyoruz. Avlunun bir köşesinde yemekler hazırlanıyor. Elazığ yemekleri. Bir kısmını ilk kez görüyoruz: Dövme Çorbası ile başlıyoruz. Söğürme, içli köfte, Patlıcan dilim dolma ve tavuk üfeleme. Üfelemenin içine nar taneleri de serpiştirilmiş. Arkasından cevizli tas ekmeği geliyor. Ya şaraplar? Bütün Terra- Elazığ Dizisi: Öküzgözü, Boğazkere, Öküzgözü-Boğazkere ve Buzbağ sofrada. Mey’in şarap üretiminin 4 milyon litresi Elazığ’dan. Artık bütün dünya şarapcılığının sloganı “terroir” Elazığ’da zaten uygulanmakta. Üzüm sağa sola taşınıp da yıpranmaksızın mahallinde işleniyor. Yani 13 milyon şişe şarabın 4 milyon şişesi Elazığlı. En kısa zamanda Harput’a, Buzlutepe’ye gitmelisiniz. Elazığ Müzesi’ni gezip de, Öküzgözü Şarabını aldınız mı “Bakın gördünüz mü”, diyeceksiniz, “Urartu’dan kalan mirasa da sahip çıkıyoruz!” Geçen ay sözünü etmiştik, hatırlayacaksınız. İstanbul’a gelen şarap uzmanları, Master of Wine ve Londra Büyükelçiliğimizin davetlisi yazarlar bana hep aynı şeyi sordular: Mahalli üzümleri, Öküzgözü’nü. Telaffuzuna en çok uğraştıkları bu. Arkeologlar bir bana dese: Urartu kayıtlarında Öküzgözü’nden bahis var mı, adı ne?
