31 Mart mahalli idareler seçimleri nihayetlendi. Sonuçlar ülkemize ve milletimize hayırlı olsun. Bundan sonra için 4 yıldan fazla bir zaman seçimsiz dönem başladı. Son 22 yılda referandumlar dahil 18 seçim yaşadık. Bu nedenle 4 yıl boyunca tamamen ülke meselelerine ve dışardan gelebilecek risklere karşı kafa yormamız gerekiyor. Zira küresel riskler, savaşlar, terör olayları, göçler ve tabii afetler Türkiye ve dünya için temel sorunlar olarak karşımızda duruyor.
Seçim sonuçlarına göre CHP ve YRP dışında neredeyse tüm partiler oy kaybetti. AK Parti 2002 yılından itibaren girdiği seçimlerde ilk defa ikinci parti oldu. Elbette bu durum kimsenin beklediği bir sonuç değildi. Seçmen tercihlerinin nedenlerine yönelik çalışmalar devam ediyor. Elbette seçim sonuçlarına yönelik doğru analizler hem bugünü anlamaya hem de gelecek perspektifi çizmeye yarayacaktır.
Ak Parti'nin oy kaybına etki eden iki eğilim olduğu görülüyor. Ak Parti seçmenlerinin sandığa gitmemesi ile sandığa gidenlerin bir kısmının sol dışında alternatif partilere oy vermesi. Seçim sonuçlarının en belirgin özelliği katılım oranın düşük olmasıdır. 31 Mart seçimlerinde katılım oranı %78 oldu. Seçim katılım oranının 2019 yerel seçimlerinde yüzde 85, 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde yüzde 87 olduğunu düşündüğümüzde seçim sonuçlarında "sandığa gitmeyenlerin" çok etkili olduğunu söylemek mümkün.
2019 yerel seçimlerinde 57,1 milyon olan seçmen sayısı 2024'te 61,4 milyona yükseldi. 2019 yerel seçimlerinde oy kullananların sayısı 48,3 milyon kişi iken 2024'te 48,1 milyona düşüyor. Seçmen sayısı 4,3 milyon artarken oy kullanan sayısı 186 bin kişi azalıyor. İlginç bir başka sonuç ise 2019'da 46,4 milyon olan geçerli oy sayısının 2024'te 45,9 milyona düşmesi. Seçmen sayısının 4,3 milyon artmasına rağmen geçerli oyların 470 bin adet azalıyor. Sandığa gitmeyenler ve geçersiz oy kullananlarının sayısı ise 15,5 milyon. Bu da seçmen sayısının yüzde 25,2'sine tekabül ediyor.
Sandığa gitmeme nedeninin emeklileri olduğunu söyleniyor. Ancak doğru bir tespit için sandık bazlı çalışmaların yapılması gerekir. Seçim sonuçlarının tek nedenini emekliler olarak açıklamakta, etkisi olmadı demekte doğru bir analiz olmaz. Sandığa gitmeyenlerin çok önemli bir bölümünün Ak Parti seçmenleri olduğu ifade ediliyor. Bunların bir kısmının emekliler olduğu tahmin ediliyor.
Ak Parti'nin kalesi sayılan iller bazında baktığımızda bazı illerde katılımın daha dramatik düştüğü görülüyor. Mesela Adıyaman'da katılım oranı yüzde 69'a gerileyerek 2019'a göre 12 puan düşmüş. Bir analize göre Ak Parti'nin güçlü olduğu yerlerde katılım ortalama yüzde 8 oranında düşerken, CHP'nin güçlü olduğu yerlerde katılım oranındaki düşüş yüzde 2 oluyor.
CHP'nin oy artışının nedenlerinin başında DEM, İYİ Parti, Zafer, TİP oylarının ağırlık olarak CHP'ye gitmesidir. Sadece batıda değil doğu illerinde de CHP güçlü alternatif ise bu partilerin oyları CHP'ye gitti. Mesela Adıyaman'da 2023 genel seçimlerinde Yeşil Sol 22 bin oy alırken bu seçimlerde DEM 2 bin 700 oy alabildi. 19 bin oyun CHP adayına gittiği tahmin ediliyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Ak Parti Merkez Yürütme Kurulu toplantısında seçim sonuçlarına ilişkin bir değerlendirme yapıyor. Burada çok önemli teşhisler ve tespitler var. Bu tespitlerden en dikkat çekici olanı Erdoğan'ın, "ortada oy kaybının yanında, kan ve ruh kaybı bulunduğunu" ifade etmesi. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ı tanıyanlar bu tespitin ne anlama geldiğini tahmin edebilirler. Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın diğer önemli tespitlerini bir sonraki yazıda ele alacağız...
