İb­ra­ni­ce kö­ken­li “a­dam” söz­cü­ğü, arap­ça kö­ken­li “in­san” söz­cü­ğü­nün ta­nım­la­dı­ğı ya­pı­yı ni­te­ler. Say­gı ve gü­ven­le kar­şı­la­nan bir ki­şi­yi an­la­tır. Ah­lâk­lı, onur­lu, er­dem­li, sö­zü­ne ina­nı­lır, iliş­ki­le­ri­ne gü­ven du­yu­lur, bir­lik­te­li­ğin­den mut­lu­luk ta­dı­lır, güç ko­şul­lar­da ara­nır bir kim­se­dir. İçin­de “a­dam” söz­cü­ğü bu­lu­nan ata­söz­le­ri, de­yim­ler, de­yiş­ler, ben­zet­me­ler çok­tur. Hep­si her yön­den seç­kin­lik ser­gi­le­yen bir ki­şi­de bir­le­şir.
Bu özel­lik­te bir ki­şi her yer­de, her za­man bu­lun­maz. Ya da az bu­lu­nur. Düş kı­rık­lı­ğı ya­ra­tan tu­tum ve dav­ra­nış­lar, kır­gın­lık do­ğu­ran dö­nüş­ler, yan­lış­lık­lar ve ya­nıl­gı­lar ya­nın­da bi­linç­li nan­kör­lük, sap­kın­lık ve kö­tü­lük­le ka­ra­rıp kü­çü­len­ler adam sa­yıl­maz­lar. Bi­çim­sel ya­pı, ko­nuş­ma ye­te­ne­ği, bir gö­re­vi ye­ri­ne ge­tir­me ye­ti­si, adam ol­ma­ya yet­mi­yor.
Si­ya­sal ke­sim­de se­çim­ler ne­de­niy­le ve­ri­lip de tu­tul­ma­yan söz­ler, çe­liş­ki­ler­de ve ay­kı­rı­lık­lar­da di­ren­me­ler, oy ve ik­ti­dar için, bir mev­ki-ma­ka­ma gel­mek için, ki­şi­sel çı­kar­lar için hu­kuk ve ah­lâk­dı­şı yol­la­ra baş­vu­ran­lar adam ola­maz. Si­ya­sal, gö­rev­sel yet­ki­si­ne, ak­ça­lı gü­cü­ne gü­ve­ne­rek çir­kin­lik­ler ser­gi­le­yen kim­se adam sa­yı­la­maz.
Top­lu­mun kı­na­ma­sı­na ne­den olan, ben­cil­lik, par­ti­zan­lık, ya­la­ka­lık ve şak­şak­çı­lık ya­pan, in­san­la­rı bir­bi­ri­ne dü­şü­ren, söz ge­ti­rip gö­tü­ren, de­ği­şik ne­den­ler­le ken­di­si­ne ya­kın olan suç­lu­la­rı ko­ru­yup ken­di­si­ne uzak olan suç­suz­la­ra kö­tü dav­ra­nan, di­li bo­zuk, özü bo­zuk sal­dır­gan­lar adam ye­ri­ne ko­nu­la­maz. Bu­lun­du­ğu kat, tem­sil et­ti­ği ku­ru­luş ya da ke­sim, kul­lan­dı­ğı yet­ki­ler ne­de­niy­le ya­sal un­va­nı onu bir şey san­ma­yı ge­rek­tir­se de o yi­ne bir hiç­tir. Üs­tün bir ko­num­da ol­mak de­ğil, adam ol­mak önem­li­dir.
Adam ol­mak, bil­gi, eği­tim, ye­te­nek, ye­ter­lik ve var­lık­la ger­çek­leş­mez. Bu de­ğer­le­rin el­bet yad­sın­maz öne­mi var­dır. Ama her şey­den ön­ce sağ­lam ki­şi­lik, tar­tı­şıl­maz bir ah­lâk ve in­san­lık, duy­gu ve de­ğer­le­ri yö­nün­den tüm­lük ge­re­kir. Yok­sa gü­nü­müz­de rast­la­dı­ğı­mız gi­bi ki­mi­le­ri­ni adam sa­na­rak ya­nı­lı­rız.

Çev­re­de

Her gün ki­mi ay­kı­rı­lık­lar­la kar­şı­la­şı­yor, ki­mi üzü­cü du­rum­lar ya­şı­yo­ruz. Say­gı kav­ra­mı­nın an­la­mı­nı yi­tir­di­ği gü­nü­müz­de in­san­lık de­ğer­le­ri­nin, ki­şi­lik ni­te­lik­le­ri­nin bo­zul­du­ğu­nu da acıy­la iz­li­yo­ruz. Özel­lik­le si­ya­sal ke­sim­de­ki ko­nuş­ma­lar, sa­taş­ma­lar, sal­dı­rı öl­çü­süz­lük­le­ri kö­tü ör­nek­ler ola­rak ço­cuk­la­rı­mı­zı sar­ma­la­mak­ta­dır. Okul­la­rın, ai­le­le­rin gö­rev­le­ri gi­de­rek güç­leş­mek­te­dir. “A­dam sen de..” sö­züy­le açık­la­nan al­dı­rış­sız­lık­lar ve il­gi­siz­lik “a­dam”­lı baş­ka söz­cük­le­ri anım­sat­mak­ta­dır. “A­dam ye­ri­ne koy­mak, adam san­mak, ada­ma ben­ze­mek, ada­mı ol­mak, adam ev­lâ­dı, adam az­ma­nı, adam sı­ra­sı­na geç­mek, ada­mı­nı bul­mak, ada­mı­na çat­mak, adam kıt­lı­ğı..” gi­bi…
Ya­lan söy­le­yen, hak­sız­lık ya­pan, yol­suz­luk ve ter­bi­ye dı­şı dav­ra­nış­la­rıy­la in­san­lık­tan uzak­la­şan kim­se­ler adam ola­maz­lar. Adam ol­mak, ni­te­lik­li in­san ol­mak de­mek­tir. Say­gın, onur­lu, ara­nır, öz­le­nir ve din­le­nir in­san. Sö­zün­de du­ran, gül­me­si­ni bi­len in­san.
Unut­ma­mak ge­re­kir, bir mev­ki, ma­kam, sı­fat sa­hi­bi ol­mak­la de­ğil, ki­şi­lik ve ni­te­lik­le adam olu­nur. Si­ya­sal, yö­net­sel ya da ak­ça­lı güç adam sa­yıl­mak için ye­ter­li de­ğil­dir. Adam ol­ma­nın baş­lı­ca ko­şu­lu, ah­lak­lı, ada­let­li, sö­zü­ne gü­ve­ni­lir ol­mak ve so­rum­lu­luk bi­lin­ci ta­şı­mak­ta­dır. Ya­lan­la, do­lan­la, ka­ba güç­le, in­san­lık dı­şı tu­tum ve dav­ra­nış­lar­la bi­li­nen­ler adam ye­ri­ne ko­nul­maz ve yüz­le­ri­ne ba­kıl­maz.
Al­bert CA­MU­S'­un “Kah­ra­man­lık ve aziz­lik ba­na gö­re de­ğil ga­li­ba. Be­ni il­gi­len­di­ren adam ol­mak” sö­zü­nü her za­man anım­sa­ma­lı­yız.