Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın açıkladığı Temmuz 2023 bütçe gerçekleşmeleri raporuna göre; merkezi yönetim bütçesi haziran ayında tarihi yüksek seviyede açık vermesinin ardından, vergi gelirlerindeki yükselişin desteği ile temmuz ayında 48 milyar 574 milyon TL fazla verdi. Temmuz ayında bütçe giderleri 455.8 milyar TL, bütçe gelirleri 504.4 milyar TL oldu.
Temmuz ayında ortaya çıkan rekor artışla vergi gelirleri
geçen yılın aynı dönemine
göre bu yılın ocak-temmuz döneminde %70.7 artışla 2 trilyon 52 milyar 628 milyon TL oldu. Temmuz ayındaki fazlaya rağmen, bütçede ilk 7 ay itibarıyla açık 434.7 milyar TL olarak gerçekleşti.
VERGİ TAHSİLATI GİDERLERİN HIZINA YETİŞEMİYOR
Temmuz ayında vergi artışlarına, yapılandırma gelirlerine, haziran ayından sarkan KDV tahsilatına ve Kur Korumalı Mevduat ödemelerinin Hazine'ye devredilmesine rağmen aylık bazda bütçe 48 milyar 574 milyon TL fazla verirken, kümülatif bütçe açığı 434.7 milyar TL oldu. İlk 7 ayda vergi türleri itibari ile yapılan vergi tahsilatları ve toplam vergi gelirleri içindeki oransal ağırlıklarını gösteren tablo aşağıda yer almaktadır.
2022 yılında vergi gelirleri toplam 2 trilyon 353 milyar TL olarak gerçekleşmişti. Geçen yılın tamamına baktığımızda, toplanan vergi gelirlerinin %87'si ilk 7 ayda toplanmış oldu. Özel Tüketim Vergisi geliri 408 milyar 646 milyon TL ve Katma Değer Vergisi geliri ise 688 milyar 57 milyon TL olarak gerçekleşti. Ocak-temmuz döneminde toplanan ve vergi gelirlerinin %53'ünü oluşturan KDV ve ÖTV tahsilatı 2022 yılının tamamında tahsil edilen KDV ve ÖTV tutarının %97'sini 7 ayın sonunda yakalamış oldu.
2023 yılı haziran ayında tahsil edilen vergi tutarı 231 milyar 158 milyon TL iken bu tutar temmuz 2023'te 450 milyar 316 milyon TL'ye çıktı. Yaklaşık 2 kata varan artışın nedeni; 7440 sayılı Kanun kapsamında yapılan ödemelerin ilk iki taksitinin 31.07.2023 tarihine kadar yapılmak zorunda olmasıydı.
TÜKETİCİYİ VERGİ YAĞMURUNA TUT, KUR KORUMALI MEVDUATA VERGİLERDEN 7 AYDA 59.5 MİLYAR TL ÖDE
7440 sayılı Kanun kapsamında; vergi dairelerinden tahsil edilen gelirler toplamı 30.06.2023 tarihine kadar 34 milyar 513 milyon iken, bu rakam 31.07.2023 tarihi itibarıyla 101 milyar 294 milyon TL'ye çıkmıştır. Yani 1 ayda bu kanun kapsamında 66 milyar 781 milyon TL'lik ciddi bir tahsilat yapılmıştır. Son ödeme tarihinde Gelir İdaresi Başkanlığı sistemlerinin hizmet verememesi nedeniyle ödemesini yapamayanlar için bu süre 04.08.2023 tarihine kadar uzatıldı. Bu nedenle ağustos ayında da bu kanun kapsamında ciddi bir tahsilat rakamı göreceğiz. Ülkemizde, yılın ilk 7 ayında 2 trilyon 52 milyar TL vergi tahsil edildi, sadece temmuz ayında tahsil edilen vergi 450 milyar 316 milyon TL gibi büyük bir rakam oldu. Türk Lirası'ndan Kur Korumalı Mevduat'a dönenlerin kur farkı zararlarının Hazine'den ödenmesi uygulaması, bütçe açığını artırması ve bu ödenen rakamlarının bilinmesinin istenmemesi nedeniyle 15.07.2023 tarihinden itibaren TCMB'ye devredildi. Bütçede Kur Korumalı Mevduat (KKM) gideri temmuz ayında 34.5 milyar TL ile aylık bazda en yüksek seviyeyi gördü. Kur Korumalı Mevduat'ın bütçeye yılın ilk 7 ayındaki toplam yükü 59.5 milyar TL'yi buldu. Anayasa'nın 73. maddesine göre vergiler kamu giderleri karşılığı olması gerekirken; 85 milyonun vergisi, kur farkı gideri olarak küçük bir azınlığa ödendi. Burada ödenen kur farkı giderinin kamu gideri olmadığı tartışmasızdır.
10 Temmuz'dan itibaren KDV oranlarından %8'lik oranın %10'a ve %18'lik genel oranın %20'ye çıkartılmasının ve akaryakıtta maktu verginin yükseltilmesinin yansımalarını temmuz ayına ait ağustos ayında verilecek olan beyannameler üzerine yapılacak ödemelerden sonra net bir şekilde göreceğiz. Bu oran artışlarının vergi tahsilatını ciddi bir şekilde arttıracağı aşikar. Ocak-Temmuz 2023 döneminde her 100 TL'lik vergi tahsilatının 67 TL'si dolaylı vergiler ve 33 TL'si dolaysız vergilerden oluşmuştur.
İktidar tasarruf yapmayarak, kamu harcamalarının faturasını adaletsiz dolaylı vergiler yoluyla tüketicilere ödetmeye devam ediyor. Bu tablo, tüketicilerin harcayacak parası kalmayıncaya kadar devam edecek gibi görünüyor.
