Ünlü şarkıcı Emina Jahovic, iki oğluyla keyifli bir yaşam sürüyor. Çocuklarından biri 12, diğeri ise 15 yaşında. Büyük oğlu ergenlik çağında olan Jahovic, ebeveynlik konusunda da bazen zorluklar yaşayabiliyor. Ünlü şarkıcı, "Kendimi çocuklarıma adadım ve benim için en önemli şey iyi bir anne olmam" diyor.
Oğullarıyla güzel bir ilişki kurduğunu söyleyen Emina, onların özel alanlarına da saygı duyduğunu ifade ediyor: "Büyük oğlum 15 yaşında, telefonunu dokunmam, onun mahremiyeti var. Artık kız arkadaşları var ve onlarla konuşmalarını okumak istemiyorum. Bunlar onun özel alanı. Ancak çocuklarımla her gün konuşurum. Onların tüm sorunlarını dinlerim, her konuda fikir alışverişinde bulunuruz."
Emina Jahovic'in çocuklarıyla olan bu iletişiminin ardından çocuk ve ergen psikolojisi alanında uzman isimlerden görüş aldık. Ünlü doktorlar, bu konuda çocuklarla doğumdan itibaren sağlıklı bir ileşitim kurulması ve ergenlerin alanlarına saygı duyulması gerektiğini belirtiyor. Ancak olumsuz durumlarda çocuklarınızı yakından takip etmenin önemine dikkat çekiyor.
UZMAN PSİKOLOG AYŞEM YORULMAZ ULUTAŞ:
KOŞULSUZ SEVGİ VE GÜVEN ŞART
Bunlar çetrefilli konular, bu nedenle doğrudan şunu yapın demek çok kolay değil. Vaka bazında ilerlemek lazım. Kesinlikle çocuğunuzla en başından itibaren sağlıklı ve yakın bir ilişki kurmalısınız. Her şeyi konuşabilmek, çocuğunuzun koşulsuzca bize güveneceğini, bizim ona koşulsuzca sevgi göstereceğimizi bilmesi çok önemli. Eğer aranızda böyle bir bağ olursa ancak çocuklar bize yanlış da yapsalar, kızıp üzüleceğimizi de bilseler onu bizlerle paylaşırlar. Bu noktada aksi bir işaret yoksa kesinlikle çocukların alanlarına saygı duyulmasından yanayım. Bu kural ne zaman bozulabilir? Eğer okuldan ve çocuğunuzun sosyal çevresinden çeşitli işaret alıyorsak, duygu durumu negatif yönde değişmeye başladıysa ve her zamanki rutinlerini yerine getirmekte zorlanıyorsa, fiziksel olarak çeşitli yorgunluklar, gözaltlarında morluklar vs. gibi belirtiler görüyorsak. Tabii ki yine çocuğunuzla konuşmalısınız. Ancak o zaman biraz daha yakın takipte kalmanın doğru olduğunu düşünüyorum. Aileler bazen şu durumu karıştırabiliyorlar: Biz çocuğumuzun arkadaşı değiliz, onların annesi babasıyız. Buradaki ayrımı da bilmeleri çok önemli. Çocuğumuzun çok arkadaşı var ancak bir tane anne babası var.
UZMAN KLİNİK PSİKOLOG EBRU TOKGÖZ:
YARGILAMADAN, ELEŞTİRMEDEN BAĞ KURUN
Ergenlik dönemi kişiyi ve çevresini zorlayan bir süreçtir. Bu süreçte ergen kendi kimliğini bulmak ve kendini tanımak ister, onun için görülmek ve anlaşılmak önemlidir. Ebeveynler ise bu süreçte ergenin tüm hayatına hakim olmak isteyebilir, yanlış kararlar almaması için tedirgin olabilirler ve bu sebeple onun özel alanına müdahalelerde bulunabilirler.
Bu müdahaleler ise kendini keşfetme ve bireysellesme çabası içinde olan ergen için kısıtlayıcı bunun yanı sıra güven kırıcı olabilir. Ebeveynler artık çocuklarının büyüme sürecine girdiğini kabul edip onların özel alanlarının olabileceğini bilmeleri ve ergenlik süreciyle ilgili yeteri düzeyde bilgi sahibi olmaları gerekmektedir.
MOTİVE EDİN
Çocuğuyla güvenli ilişkiyi geliştiren ebeveyn olmak önemlidir. Çocuk ihtiyacı olan bilgiyi ebeveyni aracılığıyla yargılanmadan elde edebileceğini bilmesi onu daha güvenli bir alanda tutacaktır. İhtiyacı olduğunda destek olan, motive edici ve güvenli bir ilişki kuran ebeveynin varlığını hisseden ergen, daha özgüvenli, problem çözme becerisi yüksek bir kişi olur. Ebeveynler çoğu zaman ebeveynliği kendi anne babasından gördüğü şekliyle devam eder. Fakat çeşitli ebeveynler tutumları vardır, bu konuda sıkıntı yaşayan ebeveynler bir psikologdan ebeveyn danışmanlığı alabilir. Sağlıklı bir tutum geliştiren ebeveynler çocuklarını suçlayıp sürekli nasihat vermez, başkalarının yanında eleştirmez, yargılamaz, duygularını yoksaymaz, başkalarıyla kıyaslamaz çünkü bilir ki her çocuk özeldir biriciktir.
ÇOCUK VE ERGEN PSİKİYATRİSTİ DOÇ. DR. ÇİĞDEM YEKTAŞ:
KONTROLÜ BASKICI VE MÜDAHALECİ YAPMAYIN
Ergenlikte akran baskısına duyarlılık, kendini kabul ettirme ve akrandan onay alma kaygıları artarken dürtü denetimi ve davranışların sonuçlarını kestirebilme becerisi zayıflar. Bu da zaman zaman ergenlerde sosyal medya ve online platformlar üzerinden risk içeren davranışlara yol açabilir. Kimi zaman yaşıtları ile kimi zaman da yaşça büyük yetişkin kişilerle riskli ve örseleyici bağlar kurabilir ve davranışlar sergileyebilirler.
Ebeveynlerin ergenlerle iletişiminde en sık gördüğümüz eksik ve yanlış tutum ergenler üzerinde baskıcı ve müdahaleci bir kontroldür. Telefona gizlice bakma, karıştırmak, gizlice takip programları yüklemek, suçlayıcı ve reddedici tutumlarla sonuçlanabilir ve güven duygusunu zedeleyerek çatışmayı arttırabilir. Ergen çocuğunuzla kuracağınız ilişkide ilk adım bu tür durumlarla ilgili öncelikle onu riskler açısından bilgilendirmek ve yapacağınız kontrollerle ilgili baştan bir anlaşma yapmaktır. Bu kontrolleri onunla birlikte yapmak ve sizi endişelendiren durumları onunla konuşmak uygun olur. Ergen çocuklarımız her ne kadar bağımsızlığa ve özel alana ihtiyaç duysalar da sanal ortamda karşılaşabilecekleri riskler konusunda yeterince bilgi ve deneyim sahibi değillerdir. Kontrolü aşırı baskıcı olmadan yapmak, tüm bu süreçte ergen çocuğunuzla ilişkinizi ön planda tutarak hareket etmeniz en doğrusu olur. Onunla zaman geçirmek, ilgi alanlarını biliyor olmak, meraklı bir tutumla onu dinlemek, bir sorun yaşarsa size gelebileceği mesajını vermek ve içten olmak çocuğunuzla aranızdaki bağı sürdürecek en büyük gücünüzdür.
