Koşu mevsimi açıldı. Önümüzdeki hafta binlerce kişi Runatolia maratonu için Antalya'da olacak.
Benim koşu maceram ilk kez 2010 yılında katıldığım Avrasya Maratonu ile başladı. Sevgili Yonca Tokbaş'ın bir yazısından etkilenerek yardımseverlik koşusu ile orada tanıştım. Sonra o sıralar henüz şimdiki kadar bilinmeyen Adım Adım Oluşumunun* verdiği heves ve enerjiyle, 4 ay sonra ilk 10 kilometremi Runatolia ile koştum.
O zamandan beri, hamilelik, hastalık, sakatlık gibi nedenlerle gerileyip tekrar toparlamalar olsa da, yürüyüş ya da koşu bir şekilde hayatımın içinde oldu. İlk yardımseverlik koşumun bende yarattığı mutluluğu unutmam mümkün değil. Bir süre 10-15 kilometrenin üzerine çıkmayı düşünmesem de, 60 yaşımı ilk maratonumu koşarak kutlama hayalimi koruyorum!
Spor yapmanın fiziksel faydalarını dışarıdan da görmek mümkün. Çok kısa süre önce yayınlanan araştırmalarda, düzenli orta düzeyde egzersizin insan yaşamını uzattığı konusunda yeni kanıtlar elde edilmiş. Buna karşılık, oturarak geçen her günün insan yaşamını kısalttığı gösteriliyor. Önümüzdeki yıllarda ofislerde ayakta durarak çalışmak standart hale gelirse şaşırmayın!
Vücudun hareketten fayda gördüğü net de, sporun psikolojik faydaları neler acaba?
Egzersiz yaratıcılığı artırır: Albert Einstein izafiyet kuramını bisiklete binerken yaratmıştı. Yaratıcılıklarını artırmak için uzun yürüyüşler yapan çok sayıda yazar ve bilim insanı var. Yarım saatlik bir yürüyüş sonrasında üretilen yaratıcı düşünce sayısında belirgin bir artış gösterilmiş. Özellikle açık havada yürümek daha faydalı. Ama işe yarayan sadece açık havada bulunmak değil, bu süreyi hareket ederek geçirmek.
Egzersiz zihinsel performansı artırır: Daha fit çocukların ders başarılarının ve zihinsel performanslarının daha iyi olduğu gösterilmiş. Özellikle fakir çocuklarda egzersizin test performansını çok belirgin olarak artırdığı bulunmuş. Hareket etmek dikkati artırıyor. Egzersiz yapmanın her yaşta ön beyin ve hipokampus bölgelerinde nöronların yeni bağlantılar oluşturmalarını sağladığı ile ilgili kanıtlar var. Bu bölgeler beynimizin hatırlama, mantık yürütme, çıkarım yapma, çözüm stratejileri oluşturma gibi işlevlerinden sorumlu. Bunun tam tersi, hareketsiz hayat tarzı bu bölgelerde küçülmeye yol açıyor. Bu konuda uzun süreli aerobik egzersiz kısa süreli yoğun egzersize kıyasla daha etkili. (Yani yaşasın uzun mesafe koşu, yüzme, bisiklet!)
Egzersiz bunamayı geciktirir: Kişilerin fiziksel ve zihinsel kapasitelerinin onlarca yıl boyunca takip edildiği çalışmalarda, fiziksel olarak aktif kişilerin yaşla gelen zihinsel gerilemeyi çok daha hafif yaşadığı gösteriliyor. Egzersiz yapmaya orta yaşta bile başlasınız, demans açısından korunmuş oluyorsunuz. Hatta Alzheimer tanısı alan kişilerde bile egzersiz hastalığın gidişi açısından faydalı.
Egzersiz depresyon tedavisinde faydalıdır: Kronik stres, depresyon ve kaygı kortizol düzeylerini yükselterek beyin hücrelerinin küçülmesine ve kaybına neden oluyor. Aerobik egzersiz, özellikle BDNF adı verilen beyin hücrelerini koruyan maddeleri artırarak ve kortizol düzeylerini azaltarak bir çeşit antidepresan etki yapıyor. Egzersiz depresyon tedavisinde yerine göre terapinin önemli bir parçası veya ilaca yardımcı olarak çok önemli bir yere sahip. Haftada birkaç kez, 30-40 dakika yürüyüş bile bu etkileri ortaya çıkarabiliyor.
Egzersizin psikolojik faydaları, bu saydıklarımla sınırlı değil. Kendine güvenden bağımlılık sorunlarına pek çok alanda spor çok faydalı. Peki yardımseverlik koşusu yapmanın normal koşuya kıyasla bir avantajı var mı? Yapılan araştırmalar başkalarına yardım etmenin, stresi azaltıp ödül hissini artırarak kişinin mutluluğunu artırdığını göstermiş. Hem spor yapıp hem birilerine yardım ettiğinizde, üstelik bunu sizinle benzer hayal ve hedefleri olan kişilerle yaptığınızda sonunda daha mutlu olarak kendinize de yardım etmiş oluyorsunuz. Yani Adım Adım Oluşumu gibi, Kansersiz Yaşam Derneği Sporcu Melekleri gibi hem spor yapıp, hem de yardımseverlik yapmanızı sağlayan gruplar hem egzersiz konusunda arkadaş desteği ile daha motive olmanızı sağlıyor, hem de egzersizin psikolojik faydalarına yardım etmenin tatminini de ekliyor.
Kısacası, yüzmek, yürümek, koşmak, bisiklete binmek için işinizi, sınavlarınızı, yetiştirmeniz gereken projeleri öne sürüyor iseniz, son araştırmalar bu bahanelerin geçersiz olduğunu gösteriyor. Tam tersine zihnen daha başarılı ve üretken olmak ve öyle kalmak için en iyi yöntemlerden birisi spor. Hareket etmek, hele hele bunu yaparken başkalarına yardım etmek sizi daha mutlu yapabilir.
Kısacası, bahanelere son verin ve sadece vücudunuz için değil, beyniniz için de koşun. Bunu yapabilen insanlardan ilham almak isterseniz, ilk fırsatta bir spor etkinliğine katılın ya da destek olun. Tüm sporculara önümüzdeki yarışlarda başarılar!
