New York’ta ritmin dinamolarından Broadway’de perdeler bir yıldır kapalı. Müzikaller başlasa bile Broadway’i nasıl bir geleceğin beklediğini kimse öngöremiyor.
Broadway’de kanlı canlı izlediğim tek müzikal ‘Spider-Man: Turn Off the Dark’ oldu. Söz ve müziği U2’den Bono ve The Edge’in tornasından çıkan müzikal, daha yolum New York’a düşmeden ilgimi çekmişti. Bu ilgi Örümcek Adam merakımdan çok müzikalin 75 milyon dolarlık bütçesi, provalarında çok sayıda oyuncunun yaralanmasından, daha resmen perdeleri açmadan 182 ön gösterim süreciyle rekor kırmasından kaynaklanıyordu.
‘Rock opera sirki’ diye tanımlayanların da olduğu müzikali izlerken salonun tepesinde, izleyicilerin üzerinde o yana bu yana salınan Örümcek Adamlar, bir müzikal sahnesi için sıra dışı görsel efektler bu masraflı ve zor sürecin eseriydi.
Müzikal bitince Broadway’e adım attım; başımı çevirdiğimde bir diğer müzikalde de Tom Hanks sahne alıyordu.
Bir gecede kapandı
İngiltere Kralı VIII. Henry’nin 6 eşini konu alan ‘Six’ (Altı) müzikali de milyonlarca dolar ve yıllar alan bir süreç sonunda 2020’de Broadway’e gelmişti. Ancak açılış gecesinde kapanmak için New York Valisi’nin tek bir emri yetti.
Financial Times gazetesinden aktarıyorum; 12 Mart 2020’de New Yorklular koronavirüs pandemisinin kenti teslim aldığının farkına vardı. ‘Six’ müzikalinin kadrosuna kötü haberi vermek yapımcı Kevin McCollum’a düştü: “Broadway kapanıyor.”
Aslında o gün tiyatro, müzikalin galası şerefine oyuncular ve diğer kadroya gönderilen hediyeler, çiçeklerle doluydu.
Broadway’de daha önce hiç böyle birşey yaşanmamıştı. 1918’deki İspanyol gribi salgınında ve hatta dünya savaşlarında bile tiyatrolar perdelerini indirmemişti. Kasırgalar, kar fırtınaları, AIDS krizi bile vız gelmişti. 11 Eylül 2001’de, o salı günü İkiz Kuleler’e terör saldırısı düzenlendiğinde perdeler inmiş, perşembe günü yeniden açılmıştı.
Broadway, Netflix, Amazon çağında bile izleyicileri pahalı biletleri almaya ikna edebiliyordu.
Ancak geçen yıl mart ayında daha önce görülmedik bir şekilde Broadway kapandı. Aşılama kampanyasının tamamlanmasının ardından insanların tiyatrolara döneceğine ilişkin camiada hâlâ ortak bir inanç var. Ancak bunun nasıl olacağına ilişkin sorular çok daha fazla.
Bir yapımcı, “Sonbaharda açılacağından bahsediyorlar. Ancak 1500 kişi bir salona doluşup, omuz omuza oturmaya hazır mı, bilemiyorum” diyor. Yatırımcılar bir yapımı desteklemek için milyonlarca dolar verecek mi, bu da ayrı bir soru. Bu bir kumar; ya yeni koronavirüs varyantları çıkarsa. Ya da aşılamada işler ters giderse...
McCollum, hızlı değil, uzun bir iyileşme sürecine gireceğini öngörüyor: “Geri geleceğiz ama bir yılda değil. Bir buçuk yılda da değil. Bu gerçek bir rehabilitasyon süreci olacak.”
Broadway’de topyekûn kayıp ve yönünü kaybetme duygusu hâkim. Bir tiyatro sahibi, işlerin durmasından kaynaklanan zararlarının tazmini için sigorta şirketleriyle boğuşuyor. Dansçılar esnekliklerini korumakta zorlanırken, oyuncular Zoom’da arkadaşlarına monologlar sergileyerek dinç kalmaya çalışıyor.
Tiyatro tasarımcısı David Rockwell, müzikallerin kapanmasını kentin başlama çizgisini kaybetmesi olarak yorumluyor.
Broadway dansçıları kapanışın birinci yıl dönümünde, 12 Mart’ta sokakta bir performans sergilemişti.
Büyük panik vardı
Broadway yıldızı olan sanatçılardan Brian Stokes Mitchell, Tony ödüllü bariton sesini her akşam evinin balkonundan sağlık çalışanlarına serenad yapmak için kullanıyor. Aktörler Fonu isimli yardım kuruluşunun başkanı da olan Stokes Mitchell, “Büyük bir panik vardı. Evini kaybeden birçok insan ailelerinin yanına gitmek zorunda kaldı. Bazıları işi tamamen bıraktı” diyor. Aktörler Fonu, her yıl zordaki sanatçılara 2 milyon dolar kadar yardımda bulunuyor. Pandemi yılındaysa bu rakam 20 milyon dolara ulaşmış durumda.
Pandemiden önce, 2018-19 sezonunda Broadway’in cirosu, rekor sayıda 14.7 milyon seyirciyle 1.8 milyar dolara ulaşmıştı. Seyircilerin beşte biriyse turistti.
Broadway, New York için yalnızca kültürel bir süs değil, kentin ekonomi motoru için yaşamsal önemde. Kostüm yapımcılarından ekipmanları yükleyip indirenlere, çevredeki restoran ve otellere 97 bin kişiyi istihdam ediyor.
Biden’ın açıkladığı paket Broadway ve yüzlerce yerel tiyatroya 1.5 milyar dolar yardım öngörüyor. Sektör unsurları bu parayla pandemiden kurtulmayı umut ediyor. Ancak bu kimsenin direkt ileriye doğru olacağını beklemediği bir yolculuk.
Şovlar yeniden kadrolanacak; çünkü yetenekler işi bıraktı. Koltukları doldurmak için pazarlama kampanyaları ateşlenecek. Yapımcı Ken Davenport, “Biz bir restoran değiliz ki, ışıkları açıp müşterilere servis yapmaya başlayalım” diye yakınıyor.
Şovların ne zaman başlayacağına ilişkin spekülasyonlar öncelikle sonbaharı işaret ediyor. Böylece en azından tatil sezonunu yakalamayı umut ediyorlar. Bazıları daha az sermaye gerektiren düşük bütçeli, küçük yapımlarla başlanabileceğini söylüyor. Bazılarıysa ‘Hamilton’ müzikali gibi, turist olmadan da seyircisi garanti, büyük yapımları işaret ediyor.
Pandemi döneminde bir tiyatrodan teklif alan ilk şovlardan biri ‘Thoughts of a Colored Man’ oldu. Henüz gösterim için belirlenen bir tarih olmasa da bir umut, Broadway’in canlanmaya hazır olduğuna ilişkin bir işaretti.
Ancak sağlık ve seyircilerin salonları doldurma iştahına ilişkin sorular hâlâ yanıtsız. Broadway yöneticileri salona girilirken mesafeli olmak, önceden sipariş edilen ara kokteylleri gibi yoğunluğu önleme formüllerine kafa yoruyor. Ama çoğu sosyal mesafenin bir çare olabileceğine hiç inanmıyor. Son söz yapımcı Davenport’un, “Broadway’de yüzde 50 kapasiteyle çalışıyorsanız, kapalısınız demektir. Ekonomi bunu desteklemez.”
