Tat almaya, sesleri boğumlamaya ve yutkunmaya yarayan organ olarak bedenimizin en önemli bölümlerinden ağzımızda bulunan “dil”in yaşamımızda değişik anlamlarda sözcük olarak kullanımı yadsınmayan bir gerçektir. Türkçemizde eskiden “lisan” olarak adlandırılan konuşma ve anlaşma aracı dil, duyarlık odağı “gönül”e uzanan geniş bir alanda etkilidir. Birçok deyimin, deyişin, özdeyişin önemli bir öğesidir. Bu yazımızda özellikle siyasal bağlamda kullanılan dile, duygu ve düşünce açıklamalarındaki sözcüklere değineceğiz.
İnsanlık ilişkilerinde çok önemli yeri olan, sözcüklerle yansıtılan ve açıklanan duygu ve düşüncelerin yatağı dilin kullanılmasında gereken özenin gösterilmediği açıktır. Bilimsel konularda, yazın ve ekin alanında dilin değeri ölçülemeyecek büyüklüktedir. Ne var ki siyasal alanda konuşmaların üzücü, utandırıcı, yıpratıcı yanı ağır basmaktadır. “Dil yarası” olarak tanımlanan duruma neden olan üzücü seslenişlerin giderilmez yıkıntıları unutulmakta, sevgi, saygı, özen, incelik, anlayış ve hoşgörü yadsınarak özür dilenecek sözler edilmektedir. Siyasette kötü dil, siyaseti karartmakta, silâh gibi kullanılmaktadır.
Kötü örnekleri yinelememek için yazımıza bu sözleri almıyoruz. Okurlarımız anımsayacaklardır. Siyasal parti liderlerinin ve sözcülerinin katılınması olanaksız sözleri hangi düzeyle tanımlanabilir? Kötü örnek olacaklarına, daha sert ve daha çirkin yanıtlara yola açacaklarına, bir mârifet, bir ustalık, bir hitabet sanatı sayarak kendilerine övgü getirecekleri kanısıyla davranmalarına, konumları gözetilerek anlam verilebilir mi? Kişiliklerine, görevlerine yakıştırılır mı?

ÖZEN

Daha olumlu, daha iyi, daha uygun, daha yakışır tutumları anlatan “özen”in savsaklanması, siyasal sözcülerden beklenenlerin başında gelmektedir. “Zevzeklik ve patavatsızlık” denilen durum, basitlik ve çiğliktir. Konuşurken özen gösterilmesi olgunluk belirtisidir. Eleştiri, kınama, değerlendirme ağır, acı olur, sert olur ama düzeyli, ölçülü, terbiyeli olur. Ülkemizin her zamandan çok barışa gereksinim duyduğu bir ortamda örnek olması beklenen siyasal sözcülerin kullandıkları dil, üzücü ve kırıcılıktan, çirkinliklerden uzak olur.
Günümüz cumhurbaşkanı öteden beri bu konuda özensiz davranmaktadır. Kendisinden ve adamlarından başlayarak muhalefet kesiminde de izlenen dil düzensizliği (halk diliyle ağız bozukluğu) kötü örnek olmaktan ötede ayrıştırıcı, kışkırtıcı, yıkıcı içerikte. Büyük Önder ATATÜRK'le İsmet İNÖNÜ'nün konuşmalarındaki dil, herkesin örnek alması gereken, seçkinlik saygınlık ve güven yansıtan düzeyi içermekteydi. İNÖNÜ, muhalefetteyken çok haklı olarak sert konuşuyordu ama bir kez bile ölçüyü kaçırmadı, ağzını bozmadı, dilini kirletmedi. Liderlerin sözleri kişiliklerini aşıp tüm partisini, üyelerini etkiliyor. Dil duruluğu, dil temizliği sav ve savunmanın benimsenmesinde önemli bir etkendir.
“Karşı yanın kötü sözleri, sinirlenmek, kızgınlık, boş bulunmak” gibi özür nedenlerine sığınmamak gerekir. Liderliğe kadar gelen, sözcülük görevini yüklenen kimseler duygularına esir değil, egemen olacak yapıyı taşımalı, bu olgunlukta bulunmalıdır. Liderler olumsuz davranırsa partisinin üyeleri, özellikle gençleri nasıl davranır? Liderler siyasal önderlerdir. RTE'ın 20 Ocak, 19. muhtarlar toplantısında yaptığı konuşmanın kimi bölümleri, sıfatından beklenmeyecek üzücü saldırılar niteliğindeydi. Eleştiri ve yanıt sınırlarını aşan ölçüsüzlükler taşıyordu.
Asıl başarı, asıl beceri, yanıtlarını temiz dille, anlam ağırlığıyla vermek, savlarını bu çizgide açıklamaktır. Dil, kişiliktir. Dil erdemdir. Dil onurdur. Dil insanlıktır. Özellikle devlet yöneticilerinin kınanacak konuşmalardan, tutum ve davranışlardan özenle kaçınmaları gerekir. Demokrasi, demokratik dayanıklık ve katlanmayı, özveriyi de gerektirir. Örnek olmak kolay değildir.

BAŞSAĞLIĞI

Ankara Üniversitesi Vehbi Koç Öğrenci Yurdu'nda kalmış, Vehbi Koç'un dâvetini almış, Koç Vakfı'nın etkinliklerine katılmış bir yurttaş olarak Mustafa V. KOÇ'a Tanrı'dan engin rahmet, tüm yakınlarıyla sevenlerine ve sayanlarına başsağlığı diliyorum.
Yazar Prof. Dr. Tahsin YÜCEL ile Tunceli önceki milletvekillerinden Kamer GENÇ'e de Tanrı'dan rahmet, dostlarına başsağlığı dileklerimizi
sunuyoruz.