Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından ekim ayı bütçe gerçekleşme raporu açıklandı. 2023 yılı Ocak-Ekim döneminde merkezi yönetim bütçe giderleri bir önceki yılın aynı ayına göre %94.2 artarak 4 trilyon 521 milyar 796 milyon TL, bütçe gelirleri %77,9 artarak 3 trilyon 913 milyar 733 milyon TL ve bütçe açığı 608 milyar 63 milyon TL olarak gerçekleşmiş. Merkezi yönetim bütçesi 2022 yılı Ocak-Ekim döneminde 128 milyar 754 milyon TL açık vermiş iken, 2023 yılı
Ocak-Ekim döneminde 608 milyar 63 milyon TL açık verdi. Geçen yılın ocak-ekim dönemi ile bu yılın ocak-ekim döneminin karşılaştırmalı tablosu aşağıdaki gibidir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın yayımladığı verilere göre; ekim ayında bütçe giderleri 569 milyar 211 milyon TL ve bütçe gelirleri ise 473 milyar 750 milyon TL olarak gerçekleşti ve bütçe ekim ayında 95 milyar 461 milyon TL açık verdi. Ayrıca, faiz dışı bütçe giderleri 502.4 milyar TL ve faiz dışı açık ise 28.7 milyar TL olarak gerçekleşti.

Bütçe dengesi 2022 yılı ocak-ekim döneminde 128.8 milyar TL açık vermişti. 2023 yılının aynı dönemine gelindiğinde ise bütçe dengesi yıllık bazda bütçe açığının sert yükselişi ile 608 milyar 63 milyon TL oldu. Faiz dışı fazla 2022 yılının Ocak-Ekim döneminde 139.5 milyar TL olmuştu. 2023 yılının aynı döneminde 70.4 milyar TL faiz dışı açık gerçekleşti.

HARCAMA ŞAHANE, TASARRUFTAN BANANE

Ekim ayında bütçe gelirleri, yıllık bazda %111.3 arttı. Vergi gelirleri ekim ayında yıllık bazda %125.2 oranında artış kaydederek 409 milyar 427 milyon TL ve genel bütçe vergi dışı gelirleri ise 54 milyar 293 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. Bu dönemde ithalde alınan KDV ile ÖTV'den elde edilen gelirler yıllık bazda sırasıyla %98.5 ve %130.3 artarak vergi gelirlerinin yaklaşık yarısını oluşturdu. Bütçe giderlerinin 2023 yılı Ekim ayı dağılımı özellikle cari transferler, mal ve hizmet alım giderleri ve faiz giderlerinin kontrolden çıktığını göstermektedir. Ekim ayında bütçe giderlerinin %40.4'ü cari transferler, %24.2'si personel giderleri, %7.1 mal ve hizmet alım giderleri, %11.9'u faiz giderleri, %6.6'sı sermaye giderleri, %3.6'sı sermaye transferleri, %3.4'ü SGK devlet primi giderleri ve %2.8'i borç verme giderlerinden oluşmaktadır. Harcamaların kontrolsüz bir şekilde devam ettiğini gösterir tablo aşağıda yer almaktadır.

Bütçe açığı geçen yıl ertelenen ödemelerin etkisiyle hızla yükseliyor. BOTAŞ'a 6 ayın ardından eylülde başlayan aktarımların etkisiyle bütçe dengesi iki ay üst üste açık verdi. Öte yandan, geçen yıl ekim ayında bütçeye maliyeti 6.7 milyar TL olan Kur Korumalı Mevduat (KKM) hesaplarının Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'na (TCMB) aktarılmasının ardından bu kalem üzerinden ekimde herhangi bir gider gerçekleşmedi. Tüm bu gelişmeler sonucunda, bütçe açığı bir önceki yıla göre %14.7 artışla 95 milyar 461 milyon TL oldu. Yılın ilk on ayında ise bütçe dengesi 608 milyar 63 milyon TL açık verdi. Böylece, 2023 yılı hedeflenen bütçe açığının %92.2'lik kısmı gerçekleşti. Ekimde görevlendirme giderleri kapsamında Boru Hatları ve Petrol Taşıma A.Ş.'ye 16 milyar TL ve Elektrik Üretim A.Ş.'ye 10.6 milyar TL ödeme gerçekleştirilirken, borç verme kaleminden Devlet Demir Yolları'na 6.6 milyar TL ödeme yapıldı. Bu yılın başında belirlenen ve ek bütçe ile de değiştirilmeyen yıl sonu bütçe açığı hedefi 659 milyar 421 milyon TL idi. Eylül ayında yayımlanan Orta Vadeli Plan ile bütçe açığı 1 trilyon 633 milyar olarak belirlendi. İlk 10 ayda ortaya çıkan bütçe açığı rakamı olan 608 milyar 63 milyon TL, OVP'nin bu sene için öngördüğü düzeyin %37.2'sini oluşturdu. Buna göre yılın geriye kalan 2 ayında 1 trilyon TL civarında bütçe açığı alanı bulunuyor. Yılın kalan 2 ayında 1 trilyon TL daha bütçe açığı verilip verilmemesi tamamen iktidarın kararlarına göre belirlenecektir. Geçen yıl ertelenen doğalgaz ve enerji ödemelerini önümüzdeki yıla erteletebilirler ise 2023 yılını OVP hedeflerinin altında tamamladık deyip, Mart 2024'te yapılacak yerel seçimler öncesi kesenin ağzını açabilirler.