KKM (Kur Korumalı Mevduat) yurdum iktisatçıların “günah keçisi” oldu. Neredeyse KKM olmasa ekonomi gayet iyi gidecekti diyecekler. En büyük iddiaları KKM'nin kamuya çok büyük mali külfet yüklediği idi. Dövizden dönüşümlü KKM'nin kamuya (Merkez Bankası) hiçbir külfet yüklemediğini hatta bazı hallerde kazanç sağladığını sayısal örnekle anlattım. Bir kısmı bunu anladı. Çoğunluğu (muhasebe bilmediği için) anlamadı. Anlayanlardan bazıları “tamam, dövizden dönen KKM Merkez Bankası'na bir yük tahmil etmemiştir ama TL'den dönüşümlü KKM Hazine'ye yük oluşturmuştur” dedi. Bu da yanlıştı. TL'den dönüşümlü KKM'nin fark ödemeleri Hazine'den Merkez Bankası'na devrolunca, “KKM'ler Merkez Bankası'na zarar yaratmıştır” iddialarının ispatlandığını sandılar. Bu da esastan yanlıştı. Çünkü TL mevduatını KKM'ye dönüştüren kişi, birikimini DTH'ye (Döviz Tevdiat Hesapları) yatırmaktan vazgeçmiş demektir. Bu suretle, yani parasını TL'de tutarak, Hazine'nin bankalara negatif faizli devlet tahvili satmasına kaynak yaratmıştır. Buna karşılık ne Hazine'den ne de Merkez Bankası'ndan DTH'ye dönüştürseydi elde edebileceği “kur farkından” daha fazla bir para almamıştır. Alacaklıya “reel gelir” yaratmayan bir ödeme, ödemeyi yapan Hazine'ye veya MB'ye “reel gider” oluşturmaz. Esasen Hazine eksi faizli tahvil satarak yaptığı ödemenin karşılığını tasarrufçudan fazlasıyla almıştır.
KKM HANGİ İHTİYAÇTAN DOĞDU
DTH'nin alternatifi olan KKM, 2021'in Aralık ayında durup dururken ortaya çıkmış bir finansal enstrüman değildir. KKM, Başkan Erdoğan'ın faiz artıran Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal'ı görevden alıp, yeni başkana faiz indirtmesi sonrasında ortaya çıkmıştır. Faiz indirimi, piyasalar tarafından doğru olarak “döviz fırlayacak” şeklinde anlaşılmıştır. Bu beklenti yaygınlaşınca TL'den kaçış başlamış ve dolar fiyatı iki katına çıkmıştır. Bu yangını söndürmek üzere “Kur Korumalı Mevduat” diye yeni bir “mevduat” türü icat edilmiştir. KKM'nin hemen hemen aynısı geçmişte Brezilya'da uygulanmıştır. Paranın dört temel işlevinden biri “Tasarruf Vasıtası” (Store of Value) olmaktır. TL çok uzun süredir bu işlevini layıkıyla yerine getirememektedir. Onun yarattığı bu boşluğu döviz ve altın doldurmaktadır. Birikimini döviz veya altına bağlayanların amacı bu yatırımdan gelir elde etmek değildir. Onlar sadece birikimlerinin “satın alma gücünü” mümkün mertebe korumayı istemektedir. Aslında birikimini “dövizde veya altında” tutan tasarruf sahipleri uzun vadede “mutlaka zarar etmiştir” ve edecektir. KKM için de bu böyledir.
DTH VARSA KKM'DE OLMALIDIR
Son günlerde kamuya yük oluyor gerekçesiyle KKM'lerden kurtulmak gerekir önerisi genel kabul görmeye başladı. Hatta bu konuda somut adımlar atıldı. Bundan daha bilinçsiz, bindiği dalı kesen bir şey olamaz. Bu batıl fikrin doğmasına sebep bankalarımızın biraz da Merkez Bankası'nın ve Maliye Bakanlığı'nın gafletinden istifade ederek, “opsiyon primli KMM” adı altında “aldatıcı” (çok daha ağır bir sıfat kullanmam gerekir) bir uygulamaya tevessül etmeleridir. Davranış biliminde “Moral Hazard” (Ahlaki Tehlike) diye bir kavram vardır. İktisatçılar bunu çok iyi bilir. Anlamı şudur: Kişiler (gerçek veya tüzel) gerçekleşecek riskin tazminatını bir başkasına yükleyebildikleri hallerde yüksek riskli pis işlere korkusuzca girişebilir. Bankalarımız nasıl olsa kur riskini kamu üstlendi diye KKM'lere fahiş (%25 ve üstü) dolar faizi veren alengirli bir türev ürün geliştirdiler. Bu da faydalı bir ürün olan KKM'nin ekonomiye zararlı hale dönüşmesine sebep oldu. Sonuçta olan KKM'lere oldu.
SON SÖZ: Kurnaz bankacı, bankacılığa zarar verir.
