Top
Hamit Emrah Beriş

Hamit Emrah Beriş

heberis@gazi.edu.tr

23/09/2023

Erdoğan’ın Küresel Adalet Vizyonu

İkinci Dünya Savaşı sonrasında küresel ölçekte yeni bir düzen kurulurken muhtemelen en az ihtiyaç duyulan kavramlardan biri adaletti. Soğuk Savaşın başladığı bu dönemde barışın korunması için güç dengesine ve aslında korkuya dayalı bir yapı meydana çıktı. İki kutuplu dünya, ülkelerin güvenliklerini sağlayabilmeleri için duruma göre ABD veya SSCB ekseninde hareket etmeleri sonucunu doğurdu. Bu dönemde, Birleşmiş Milletler (BM) başta olmak üzere pek çok uluslararası kuruluş da insanlığın ortak iyiliği için çalışma amacından yola çıktı. Ancak Soğuk Savaşın ruhu gereği söz konusu oluşumların yapısına adaletli ve demokratik karar alma süreçlerinin işletilmesine izin verilmedi. Tam tersine ABD ve SSCB, uluslararası kuruluşların işleyiş mekanizmalarında kendi öncülüklerinde bir denge oluşmasını tercih ettiler.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra oluşan tek kutuplu dünya düzeninde ABD tüm bu oluşumların kendi hegemonyasına girmesine çalıştı. Bu bakımdan, özellikle uluslararası kuruluşların karar alma organlarında daha demokratik bir yapının kurulmasına izin verilmedi. Hatta dünya genelinde ekonomik, kültürel ve siyasî açılardan değişen güç dengelerine rağmen BM Güvenlik Konseyinin daimî üyelerinin sayısı ve yetki alanlarında bir farklılaşma yaşanmadı. Kurulduğu günden bu yana, özellikle de son otuz yılda, BM'nin üye sayısında ciddi bir artış olması da karar alma mekanizmalarında kayda değer bir değişiklik meydana getirmedi. Çok sayıda ülke, bu adaletsiz yapıdan rahatsızlık duysa bile, farklı saiklerle, bu durumu değiştirmek için harekete geçmedi. Güvenlik Konseyi dışında kalan Batılı ülkeler de kendi çıkarlarını korumalarını ve dünyanın geri kalanı üzerindeki tahakkümlerini sürdürmelerini sağlayan mekanizmalar oluşturabildiler. Böylece adaletsizliğin süreğenleştiği bir yapı ortaya çıktı.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, BM başta olmak üzere uluslararası kuruluşlarının çoğunun işlevlerini yerine getiremediğinin altını uzunca süredir çiziyor. Erdoğan, "Dünya Beşten Büyüktür" mottosuyla BM'nin Güvenlik Konseyinden başlamak üzere yeni ve daha adil bir yapılanmaya kavuşması için aktif bir mücadele veriyor. Zira mevcut yapının dünya genelinde karşılaşılan sorunları çözmekte başarısız olduğu aşikâr. Yalnızca belirli devletlerin güdümünde ve onların çıkarları etrafında şekillenen bir düzen, dünyanın geri kalanına ciddi zararlar verdiği gibi sorunların da iyice kronikleşmesine neden oluyor. Yalnızca BM'nin değil, Dünya Sağlık Örgütü gibi diğer bazı oluşumların yapısının da gözden geçirilmesi gerektiği pandemi süreci başta olmak üzere çeşitli vesilelerle anlaşıldı. Aslında yaşanan tüm gelişmeler, Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın itirazlarının ne kadar haklı olduğunu gösterdi.

Yazıyı Paylaş

Google +

Whatsapp