Top
Funda Karayel

Funda Karayel

funda.karayel@sabah.com.tr

17/12/2023

Dünyaya mirasımızı sanatla duyuranlar

Sanatçılar, geçmişin zenginliklerini günümüz estetiğiyle harmanlayarak, kültürel mirasımızın canlılığını ve önemini vurgular. Toplumsal bir mirasın korunması ve yeniden değer kazanması için çaba harcar. Biz de geçmişin izlerini takip ederek, kültürel köklerimizi tüm dünyaya duyuran nadir yetenekler Belkıs Balpınar, Elif Uras, Fırat Neziroğlu, Ramazan Can ve Loya Kader Öztürkmen’e mercek tuttuk

Sanat, zaman içinde evrim geçirerek farklı disiplinlerin de etkileşimiyle yeni ifade biçimleri kazandı. Çağdaş sanatın büyülü dünyası, malzemenin dönüşümü ile unutulmaya yüz tutmuş mirasın, kilimlerin, yorganların ve eleklerin sanat eserlerine dönüştüğü muazzam bir dönüşüm sunuyor. Geleneksel el sanatlarının modern sanatla buluştuğu bu özel dönüşüm, geçmişin değerini günümüz estetiğiyle birleştirerek izleyiciye etkileyici bir deneyim yaşatıyor. Köylerde yaşayan ustaların elinde şekillenen kilimler, yorganlar ve elekler, çağdaş sanatçıların ellerinde yeni bir hayat buluyor.

KUSURSUZ BİR UYUM İÇİNDELER
Bu dönüşüm, sadece malzemenin fiziksel bir değişimi değil, aynı zamanda kültürel bir mirasın da çağdaş sanatla buluşması anlamına geliyor. Gelenekselden güncele geçiş, eskiyle yeninin, geçmişle şimdinin kusursuz bir uyum içinde olduğu, sanatın güçlü bir araç olarak tarihle buluştuğu bir harika örnek. Bu eserler, izleyiciyi zamanın ötesine taşıyarak, geçmişin derinliğini ve güzelliklerini çağdaş sanatın modern dilinde keşfetmeye davet ediyor. Gelin davete icabet edelim...




Artkilim akımının öncüsü
Artkilim akımının dünyadaki öncü isimlerinden Belkıs Balpınar 1986'dan bu yana, kendi yarattığı "artkilim" ile sanat dünyasına yenilikçi bir soluk getirdi. Balpınar'ın özgün sanat pratiği, geleneksel kilim üretimini çağdaş düşünce ve bilimle birleştirerek adeta bir sanat devrimine imza attı. Türkiye'de ilk defa geleneksel kilim dokuma tekniğini güncel sanatla buluşturan tecrübeli sanatçının, kendine özgü dokuma tekniği ile fizik ve astronomiyi bir araya getirdiği ilgi çekici işleri bulunuyor. Sanatçının eserleri, asırlık kilim geleneğine duyduğu saygıyı, modern düşünceyle bir araya getirerek izleyiciye benzersiz bir deneyim sunar. Mikrokozmos-makrokozmos, galaksiler, gezegen yörüngeleri ve DNA zincirleri gibi çeşitli temalar, Belkıs Balpınar'ın eserlerinde anlamlı bir şekilde buluşur, izleyiciyi düşünsel bir yolculuğa çıkarır. Sanatçının öne çıkan eserleri arasında yer alan Limited Edition Artist Throw koleksiyonu görülmeye değer.



Göçebe kültürün izinde
Sanatçı Ramazan Can'ın ailesi üç-dört kuşak öncesine dek göçebe bir geleneğe sahip, Karakeçili Yörükleri'nden geliyor, uzak akrabalarında göçebeliğe devam edenler bulunuyor. Sanatçının doğduğu yerdeki akrabalarına örnek desen için ellerinde kalan dokumaları sorduğunda aldığı yanıtla şekillenmiş. Bir yakını onu "Ne yapacaksın bu evvel zaman işlerini?" diye yanıtlamış. Bu masum soru aslında kültürel miras ile ne yapılması gerektiğini ve ne yapılacağını ifade ediyor. Sanatçının Yüklük Serisi'nde beton küp ve kolonların içerisine hapsedilmiş kilimler, sanatçıya, göçebelikten yerleşik hayata geçmiş Yörük soyundan yakınlarının yük odalarından ulaştırılmış. Dokumaların üzerlerine dökülmüş betonun oluşturduğu küp ve kolonlar ev ve binaları anımsatıyor, şehirleşmeye ve betonlaşmaya gönderme yapıyor. Yüklük Serisi'nde yeni bir materyal gibi değerlendirilen kilimin farklı şekillerde kullanılması dikkat çekiyor; sadece motif ve dokuma olarak değil, form, kesit, doku, beton materyaliyle diyaloğu açısından detaylarda farkedilen bir titizlikle ele alınmış.



Uras'ın çini vazoları dünyada
New York Türkevi'ne girdiğinizde sizi Elif Uras'ın şahane çinili eserleri karşılıyor, New York Metropolitan Müzesi'nde de çok özel işleri koleksiyonda yerini almış. Elif Uras, sanatsal üretimini kitle kültürünün gündelik yaşama, toplumsal sınıf ve cinsiyet kodlarına etkisi üzerine odaklayarak benzersiz bir sanat dilini ortaya koyuyor. Yapıtlarında geleneksel görsel formları ustalıkla kullanmasına rağmen, Elif Uras 'şimdiki zaman'a işaret eden bir dil benimseyerek, geçmişle günümüz arasında etkileşimli bir diyalog kuruyor. Uras'ın eserleri, geçmişin izlerini sürmektense çağdaş yaşamın içindeki derin anlamları keşfetmeye odaklanarak sanatseverlere ilham veren bir deneyim sunuyor.



Işık ve gölge oyunları...
Sanat dünyasında adından sıkça söz ettiren bir sanatçı olan Fırat Neziroğlu, dokuma çalışmalarında geleneksel dokuma resim tekniğine getirdiği yenilikçi ışık, gölge ve boşluk öğeleriyle çağdaş bir yaklaşım sergiliyor. Bu özgün tekniği, Dünya Çağdaş Sanatı'nda kendi ismiyle anılmakta ve birçok üniversitenin tekstil bölümlerinde derslerde konu edilmektedir. Sanatçının eserleri, gündelik hayattan ilham alarak gerçek hayat hikayelerini, duyguları ve hisleri yansıtıyor. Özellikle gerçekçi portreler dokuyarak Anadolu Kilimi'nin anlamını günümüze taşıyan Neziroğlu, eserlerinde 'göz göze bakışmak' fikrini savunuyor. Renk, doku ve formların yanı sıra geleneksel Anadolu dokuma tekniklerini ve yöresel lifleri ustaca kullanarak sanatını zenginleştiriyor.



Elekler hafızayı diri tutuyor
Sanatçı Loya Kader Öztürkmen'in eleklerden yaptığı sanat eserleri son dönemde sanat dünyasında dikkat çekiyor. Eleğin Hafızası Projesi kapsamında Bayburt'taki materyalleri kullanarak, 13 eleği sanat eserine dönüştüren sanatçı, Anadolu kadınının el işçiliğinin zarafetini yansıtan eserler, iç yüzeylerinde ise Bayburt'un endemik bitkilerinin renklerini taşıyor. Sanatçı, Anadolu'nun kadim kültürünü modern sanatla buluşturuyor.

Yazıyı Paylaş

Google +

Whatsapp