Osmanlı Devleti, Rumeli topraklarını 93 Harbi ve Balkan Savaşları’nda kaybetti. Ancak Osmanlı Devleti, I. Dünya Savaşı’na girince Rumeli Müslümanları, başka devletlerin vatandaşları olmalarına rağmen gönüllü olarak Osmanlı ordusuna katılıp Türkiye’nin müdafaası için cepheden cepheye koşarak şehit ve gazi oldular

Almanya ve Avusturya-Macaristan'la müttefik olarak I. Dünya Savaşı'na katılan Osmanlı İmparatorluğu, 14 Kasım 1914'te "cihad-ı ekber" çağrısında bulundu. Hem cihat fetvası hem de savaşın başlamasından sonra Çanakkale Cephesi'nin açılarak İstanbul'un tehlikeye düştüğü haberleri 93 Harbi ve Balkan Savaşları'nda sonra kaybedilen Rumeli topraklarındaki Müslümanları derinden etkiledi.
Cihan Harbi esnasında Osmanlı sınırları dışında kalan yaklaşık 50 bin Rumeli Müslümanı gönüllü olarak Osmanlı ordusuna katıldı. Muzaffer Albayrak ve Hasip Saygılı'nın I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı ordusunda savaşan gönüllü Rumeli Müslümanları üzerine araştırmaları vardır.

Ressam Sami Yetik'in "Anafartalar Muharebesi" tablosu.

HEMEN HAREKETE GEÇTİLER

Rumeli'de bulunan Müslümanları cihattan haberdar etmek için hazırlanan cihat fetvası ve beyannameler, çeşitli yollarla bulundukları ülkelere gönderildi. Osmanlı diplomatlarının yanı sıra bölgedeki müftülük ve hocalar da cihat çağrısını Türk, Arnavut, Boşnak, Goralı ve diğer Müslüman topluluklara ulaştırdılar.
Sırbistan, Karadağ, Yunanistan ve Romanya, İtilaf Devletleri safında olduklarından düşman ülke idiler. Sadece Bulgaristan müttefikti. Rumeli'de Müslümanlar cihat ilanından haberdar olur olmaz cihada katılmak üzere gönüllü olarak İstanbul'a gitmenin yollarını aramaya başladılar. Müslüman gönüllüler kendilerine en yakın Osmanlı konsolosluklarına müracaat ederek yolculuk için pasaport tedarik etmeye çalıştıkları gibi, ferdi olarak ve kendi imkânlarıyla cihada koşanlar da vardı.
Bununla birlikte her gönüllü doğrudan askere alınmadı. Gönüllülerde hem yaş hem de fiziki olarak uygunluk arandı. İlk dönemlerde 20 yaşından küçük olan gençler askere alınmazken daha sonra bu sınır 18 yaşına indirildi. Orduya katılacak gönüllülere, ilk olarak belli merkezlerde eğitilip daha sonra ihtiyaç duyulan yerlerde istihdam edilecekleri ve kendilerinin özel bir görev bölgesi talebinde bulunmamaları duyuruldu.

Fatih Camii'nde "Cihad-ı Ekber" ilanı.

ŞEVKLE CİHADA KATILDILAR

Çanakkale Muharebeleri başlayıp da İstanbul tehdit altına girince Rumeli Müslümanları bu cephede yer almak üzere daha bir şevkle cihada koştular. Sırp hükümeti idaresinde bulunan Kosovalılar, kendilerini engellemeye kalktığı takdirde Sırp ordusuna karşı mücadele etmeyi bile göze almışlardı. Gönüllü başvuruları iyice artarken bu kez gönüllülerin sevkiyatı meselesi gündeme geldi.
Konsolosluklar tarafından kabul edilen ya da gayri resmi olarak toplanan gönüllülerin sevkiyatı bulundukları bölgenin şartlarına göre değişmekteydi. Romanya'da bulunan Müslüman ahaliden Osmanlı ordusuna katılacak gönüllüler, Bulgaristan'a geçerek buradan trenle İstanbul'a sevk edildi. Yol masrafları devlet tarafından karşılandı. Ancak ilerleyen dönemde savaşın getirdiği mali buhran sebebiyle devlet, gönüllülerin yol masraflarını karşılayamaz hâle geldi. Devlet durumu olanların yol masraflarını kendilerinin karşılamasını isterken, durumu olmayanların masraflarını karşılamaya çalıştı.
Yeni Pazar, İpek, Prizren, Priştine, Üsküp, Sancak, Saraybosna, Mostar, Kalkandelen gibi Rumeli'nin muhtelif bölgelerinden gelen gönüllüler savaştan sonra memleketlerine döndükleri zaman Çanakkale'de gösterilen kahramanlık ve yaşanan acıları da beraberlerinde götürdüler.

Dramalı gönüllüler.