Merkez bankası dijital parası (CBDC) yeni bir trend. Ödeme sistemlerinin doğasını nasıl değiştireceği henüz tam olarak cevabını bulamadı. Daha spesifik olarak, doların ve diğer rezerv para birimlerinin rolünü nasıl değiştirecekler? Küresel finansal sistemi, ödemeler ve FinTek endüstrisinin doğasını nasıl değiştirecekler?

Bu arada tüm bu sorular aynı zamanda CBDC'lerin nasıl tasarlanacağıyla da ilgili. Ancak, kesin olan şeylerden biri de CBDC gibi yeni ödeme teknolojileri, ikili ticarette yerel para birimlerinin kullanılmasını da kolaylaştırabilir (hatta teşvik edebilir) ve küresel rezerv para birimlerine bağımlılığı azaltabilir.

CBDC'lerin istikrarlı yeni bir egemen finansal ödeme sistemi olması bekleniyor. Ödemeleri kolaylaştıran ve verimliliği artıran gelişmiş, teknolojik yeni bir araç... Ayrıca düşük maliyetli, güvenli ve hızlı transferler ile finansal ve ticari işlemlerde verimlilik sağlanması da bekleniyor.

Daha verimli ödemeler, fiyat istikrarı, finansal istikrar ve para politikasının etkinliğinin artırılmasına yardımcı olabilirler. Sınır ötesi ve çapraz para birimi işlemlerini iyileştirmeleri bekleniyor. Ödemeyle ilgili riskleri azaltabilir, likiditeyi artırabilir ve uyumluluk sorunlarının çözümüne ve dolayısıyla da ciddi iş verimliliği oluşturacak bir finansal altyapı oluşturabilirler.

Elbette her ülkenin CBDC'leri araştırmak için kendi özel gerekçeleri de var. Ancak mevcut küresel para, ödeme ve finansal sistemlere alternatif arayışı (Avrupa'da bile) günümüzde bir gerçeklik. Güney Afrika'daki BRICS toplantısının ise rezerv paraların mutlak hegemonyasına son verilmesi yönünde küresel uzlaşı açısından bir dönüm noktası olması bekleniyordu.

CBDC'ler parasal egemenliğin sağlamlaştırılmasına da yardımcı olurlar. Yurt içi, sınır ötesi işlemler veya ödemeler için diğer kripto para birimleri, sabit paralar ve hatta başka egemen dijital para birimleri yerine ülkelerin kendi resmi fiat para birimlerinin kullanımını kolaylaştırır.

Geleneksel işlemler bir banka ağı üzerinden yürütülür ve bu nedenle yavaştır. Daha pahalı, daha az şeffaf, çok az kurumla sınırlı ve nispeten daha karmaşıktır. Ancak, özellikle perakende CBDC'lerin, bu açıdan, ödeme verimliliğini ve finansal katılımı artırması bekleniyor. Aslında bu, aynı zamanda, mevcut sistemlerin verimliliğinin ağırlıklı olarak başarısız olduğu yerdir.

Koordinasyon ve Standardizasyon

Dijital para birimleri günümüzde ABD doları gibi mevcut rezerv para birimlerine potansiyel yeni bir alternatif olarak ikili ticaret için de test ediliyor. BAE ile Hindistan, BRICS ülkeleri veya Arjantin ile Brezilya arasındaki yeni anlaşmalar da sınır ötesi, çapraz ticarette mevcut rezerv para birimlerine alternatif arayışına yönelik örneklerden sadece birkaçı.

Tıpkı yenilikçi sınır ötesi çoklu para birimi (CBMC) ödeme sistemlerinde olduğu gibi, CBDC'lerin de etkinliği, güvenliği, gizliliği artırması ve ödeme sistemlerini geliştirmesi bekleniyor. Bunun bir parçası da ABD dolarının bölge ticaretindeki hakimiyetini azaltmaktır. Toptan CBDC de bu noktada kritik bir alternatif olabilir.

BRICS ekonomileri (2023'te) ve G20 ekonomileri (2020'de) mevcut sınır ötesi ödeme sistemlerini iyileştirme arzularını dile getirmektedir. Bu arada, Ukrayna'daki savaş ve mali yaptırımlar da ülkeler arası çapraz para birimleri ve bu yeni toptan CBDC'lere olan ilgiyi artırdı.

Uluslararası standardizasyon ise bu tür yeni değer zincirlerinin geliştirilmesinin ve sürdürülebilir, uzun vadeli bir ödeme ekosistemi çözümüne dönüştürülmesinin ayrılmaz bir parçasıdır. Yeni ödeme sistemlerinin potansiyel kullanımlarını ve faydalarını büyük ölçüde artıracaktır.

Ancak, dijital paraların daha çok fayda sağlayabilmesi, mevcut rezerv paralara alternatif olması veya ulusal para birimleriyle ticareti kolaylaştırması için sistematik küresel koordinasyon da gerekli olacaktır. Küresel koordinasyon ve geliştirme süreci, bu yeniliğin daha uyumlu yapısı, gelecekteki olası düzenleme sorunlarının azaltılmasına da yardımcı olacaktır.