Bu günlerde Ortadoğu adeta bir cehennem. Her köşede savaş, her köşede zulüm, her köşede düşmanlık. Savaşın bedelini ödeyenler yine kadınlar, çocuklar ve masum insanlar...
Nefret sokaklarını sanat galerisine dönüştürmek
Şehirleri, kasabaları, mahalleleri, sınırları… İnsanın geçtiği her yeri tuval olarak kullanan bir sokak sanatçısı var. Kendisine kısaca Artist JR diyor. JR, 15 yaşında Paris sokaklarında graffiti yaparken bulduğu bir fotoğraf makinası sayesinde fotoğrafa yönelmiş. Sokaktan geldiği için, hayal edebileceği en güzel galerinin şehrin kendisi olduğunu söylüyor. Çok genç yaşta kağıt ve yapıştırıcının gücünü keşfetmiş JR. Eserlerini müzelerde değil, sokaklarda halka doğrudan sunuyor. Aracısız, direkt. Dünyanın sorunlarını dünyanın sokaklarında çözmeye çalışıyor.
Onu nerede savaş, nerede haksızlık varsa orada görmeniz mümkün. Brezilya’da öldürülen varoş çocuklarının annelerinin gözlerini resmedip gecekondu tepelerine yapıştırırken... Ya da Meksika’dan Amerika’ya geçerken sınırda vurularak ölen insan fotoğraflarını bir duvara asarken... Filistin’de, İsrail’de savaştan yorgun düşen insanların fotoğraflarını duvarlara asarken… Sponsorsuz, desteksiz...
Dünyanın en büyük yasadışı sergisi
Artist JR 2007 yılında İsrail, Filistin savaşının en hararetli günlerinde savaşı televizyonda izlerken çok etkilenmiş ve merak etmiş: ‘Acaba Filistinli ve İsrailli birbirinden çok mu farklı?’
Bu merak onu harekete geçirmiş. İki arkaşıyla birlikte gerçek İsrailli ve Filistinli’yi tanımak için Ortadoğu’ya gitmiş.
JR’ın Filistin ve İsrail’de ilk dikkatini çeken medyada izlediklerinden oluşan algı ile gerçeğin aynı olmadığı. Oraya gittiğinde sokaklarda dolaşmaya başlar ve bu birbirine çok benzeyen insanların fotoğraflarını çeker. Fotoğrafları çekerken proje fikri hazırdır. Projesine Face2Face (Yüz Yüze) ismini verir.
JR, proje için aynı işi yapan İsrail ve Filistinlilerin fotoğraflarını çeker. Taksi şöförü, avukat, aşçı... Filistinli ve İsraillilere fotoğraflarını yan yana yapıştıracağını söylediğinde ise hiç itiraz almaz. Hepsi bunu kabul eder.
Çektiği fotoğrafları büyük basarak sekiz İsrail ve Filistin şehrinde sokaklara, pazar yerindeki duvarlara, hatta İsrail ordusunun kulelerine asar. Bu proje için JR ‘dünyanın en büyük yasadışı sanat sergisiydi’ diyor.
JR, proje için herhangi bir resmi kurumdan izin almaz. Birçok kişi projenin kesinlikle olamayacağını, iki taraftaki insanların da bu projede yer almayı kabul etmeyeceğini söyler. Hatta bir kısmı “İsrail ordusu sizi vurur ya da Hamas kaçırır" der. JR ise gidebildiği yere kadar gitmeye kararlıdır.
Ramallah'ta Portreleri pazar yerine asarken insanlar:
-"Ne yapıyorsunuz burada?" diye sorar.
JR: "Biz bir sanat projesi yapıyoruz ve aynı işi yapan bir İsrailli ile bir Filistinli’nin fotoğrafını asıyoruz. Bu ikisi taksi şoförü." der.
JR bunu söylediğinde her seferinde bir sessizlik olur. Filistinliler şaşkınlıkla:
-"Yani poz vermiş bir İsraillinin suratını mı yapıştırıyorsunuz buraya?" derler.
JR, bunun projenin bir parçası olduğunu söyler ve onlara dönüp:
-"Peki hangisi Filistinli, hangisi İsrailli?" diye sorar. Ve büyük çoğunluk ayırt edemez.
JR’ın mesajı çok net: İsrail’in kurulduğu 1948 yılından beri birbiriyle savaşan bu iki milletin kin, nefret ve ayrımcılığı bir tarafa bıraktıklarında aslında ne kadar birbirine benzediği. Habil ile Kabil gibi savaşsalar bile JR iki taraftan insanlara şunu göstermişti: “Savaşmayın siz kardeşsiniz.”
