Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, tartışmalı Hâkimler ve Savcılar Yüksek Kurulu (HSYK) Yasası’nı onayladı. Gül’ün onayından sonra HSYK ve Adalet Akademisi’nde hâkim - savcı - müfettiş - şoför - aşçı toplam 600 kişinin görevi otomatik olarak sona erdi. Görevi sona erenler masalarını toplamaya başladı. Bu isimler istenirse Türkiye’nin her yerine atanabilecek. Yasayla gücünü arttıran Adalet Bakanı Bekir Bozdağ’ın ise yargının tepe kuruluşu olan HSYK’yı yenibaştan şekillendirmesi bekleniyor. Yeni HSYK listesinin şimdiden hazır olduğu ve atamaların ivedilikle yapılacağı söyleniyor. Yeni HSYK, 17 Aralık süreci başta olmak üzere bazı davalar ile hâkim-savcılar açısından büyük önem taşıyor.
AYM’den dönse bile...
Yasanın, Anayasa Mahkemesi’nden dönme olasılığı yüksek görülse de bu durum iktidar partisinin yapacağı değişiklikleri etkilemeyecek. AK Parti’ye istediği değişiklikleri yapmak için bir haftalık süre bile yetiyor. HSYK’daki değişikliğin ardından ‘paralel yapı’ ile mücadele için yeni savcıların görevlendirilmesi bekleniyor.
Tepkiler göz ardı edildi
HSYK teklifine Cumhurbaşkanı Gül ve TBMM Başkanı Cemil Çiçek soğuk bakmış ve anayasa değişikliğini işaret etmişlerdi. AK Parti ise AB’nin de tepki gösterdiği yasayı çıkardı. Hükümet, Gül’ün uyarılarını dikkate aldığını söylese de AB ve kamuoyunun tepki koyduğu noktalara fazla dokunulmadığını savunanlar az değil. Ayrıca Adalet Bakanı Bozdağ, yeni HSYK’nın gerekçesini açıklarken Kurul kararlarının yargı denetimi dışında olmasını hatırlatıp, “Layüsel (sorumsuz) yapıdan hesap sorulabilir bir yapıya geçiyoruz” demişti. Ancak hükümet, HSYK kararlarına yargı yolunun kapalı olmasına dokunmadı. Yasada, genelge düzenleme yetkisi daraltılırken yargı yolu kapalı tutuldu.
Yasada şu unsurlar öne çıkıyor:
AK PARTİ’NİN ALDIĞI HÂKİMLER HSYK ÜYESİ OLAMIYOR: Yasaya son anda ilginç bir hüküm eklendi. Buna göre, ilk derece hâkim-savcılardan önümüzdeki 5 yıllık süre içinde HSYK’ya aday olmak isteyenlerden 20 yıl çalışma şartı aranacak. Bunun anlamı şu: AK Parti döneminde göreve başlamış yargı mensupları aday olamıyor.
KÖŞK ATAMALARINDA 15 YIL: Hâkim-savcılara 20 yıl şartı getiren yasa, Gül’ün atamalarında bu süreyi 15 yıla indiriyor. Adalet Bakanı ve Müsteşar Kurul’un doğal üyeleri. Müsteşar için 15-20 yıl şartı yok.
YAŞ ŞARTI: 40 yaşını dolduranlar Cumhurbaşkanı olabiliyor ama bu yasayla HSYK adayı olunamayacak. Adalet Bakanı ve Müsteşar 40 yaşın altında Kurul üyesi olabiliyor. Bir yargı mensubunun HSYK üyelik yaşı 42-43’ü buluyor.
KİMLER GİDİYOR?: HSYK’nın seçilmiş üyelerinin görevi devam edecek. HSYK Genel Sekreteri, Yardımcıları, Teftiş Kurulu Başkanı ve yardımcıları, müfettişler, tetkik hâkimler ve idari personelin görevi sona erdi. Türkiye Adalet Akademisi Başkanı, yardımcıları, Genel Kurul Yönetim Kurulu, Denetim Kurulu üyeleri, Genel Sekreter, Eğitim Merkezi müdür ve yardımcıları ile görevli hâkim-savcı, idari personelin görevleri de bitmiş oluyor.
Süper yetkili bakan
Adalet Bakanı yeni HSYK yasası ile ‘süper yetki’lere de kavuşuyor. HSYK ve Adalet Akademisi’ndeki yeni atamaları 15 gün içerisinde yapacak olan Bakan Bozdağ’a verilen yetkilerden bazıları şunlar:
- HSYK’daki 3 Daire’de 7’şer üye devam edecek. Ancak, üyelerin hangi Daire’de çalışacağı daha önceden Genel Kurul’da seçimle belirleniyordu. Şimdi bu yetki Bakan’da.
- HSYK üyelerinin disiplin, görev ve kişisel suç iddialarını karara bağlamanın yolu Bakan’ın onayından geçecek. Bakan ‘olur’ verirse inceleme ve soruşturma yapılabilecek. Eskiden bu yetki 3’üncü Daire’ye aitti.
- HSYK Genel Kurulu’nun toplantı gündemini Adalet Bakanı belirleyecek. Gündem belirlenmesinde eskiden olduğu gibi Başkanvekili’nin görüşü alınmayacak.
- Teftiş Kurulu, Genel Kurul’a değil artık Bakan’a karşı sorumlu olacak. Kurulun başkan ve 3 yardımcısını da bakan belirleyecek.
- Kurulda idari personelin atama yetkisi Başkanvekili ve Genel Sekreter’den Bakan’a verildi.
- Türkiye Adalet Akademisi Başkanı ile 31 üyeli Genel Kurul’un 22 üyesini bakan belirleyecek.
- Hâkim ve savcı alımında da Adalet Bakanı’nın inisiyatifi artıyor. Mülakat Kurulu’nun 7 üyesinden 5’i genel müdür. Akademiyi temsilen de 2 üye kurula girecek.
- Başsavcı, Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı ve Komisyon başkanlarını belirleme yetkisi Adalet Bakanı’nda. Bu yetkilerle savcıların iş bölümüne dahi müdahale edilebilir.
- MİT Kanunu’na göre telefon dinleme yetkisi verecek olan Ankara hâkimini Bakan belirleyecek.
