“1971’de biz amatör kümede oynarken ‘Bit Nezihi’ lakaplı çok iyi bir hocamız vardı. İtalyanlar 4-4-2 sistemiyle oynamaya başladıkları zaman, bütün dünya ayağa kalktı. Bunu ‘ilk onlar icat etti’ denildi. Oysa çok iyi biliyorum ki, Diclespor, 50’li yıllarda 4-4-2’yi oynuyordu. Bir gün kulübe geldiğimde hoca bana ‘Bu 4-4-2 nedir? Herkes bahsediyor’ dedi. Dedim ki, ‘Bu, sizin 20 yıl evvel Dicle’de oynattığınız sistemdir’. Güldü bana.”
Diyarbakır’ın ilk milli futbolcusu Şinasi Ötük, bu anekdotu Faruk Arhan’ın ‘Diyarbakırspor’ isimli kitabında anlatıyor. Ben bu topraklarda bir futbol icadı yapan başka bir isim duymadım.

SANAYiDE DE FUTBOLDA DA

Adnan Süvari, 60’larda sanayinin yaptığı ‘montaj’ işini, futbola uyarlayıp Batı’nın sistemini bize montajlamaya çalıştı ve büyük katkı verdi. 80’lerde Özal ile çağ atlarken(!), Mustafa Denizli de, aforoz edilme pahasına, ‘hücum futbolu’nu yeşil sahalara taşıdı. Fatih Terim ile büyük başarılar kazanıldı ama hoca ‘yenemiyorsan yenilme’ felsefesine ‘kaos futbolu’ denilmesine “Ne münasebet” dedi. Oysa gocunulacak değil, aksine futbol için çok da seksi bir tarif. Düşünün ki rakipler için ‘kestirilemez bir oyun sistemi’ keşfetmişsiniz; bu çok büyük bir iştir.

YEN BİR ‘BİT NEZİHİ’ LAZIM

Türkiye’nin en uzun süreli başkanı İlhan Cavcav, Türkiye’nin en çok takım çalıştıran hocası Yılmaz Vural’ı 5 günde kovunca her köşede bu ‘ayıp’ konuşulur oldu. ‘Yerli hoca’lar, kapı gibi sözleşme yapmadıkça, 5 günde de kovulurlar, 1 saatte de. Peki iş bulamadıklarında sürekli ‘yabancı hoca’lara laf atan ‘yerli’ler, dünya futboluna ne kazandırdı? Başarıdan söz etmiyorum. Öyle ya, kupa kazanan da var, Avrupa devi deviren de... Benim aradığım yeni bir ‘Bit Nezihi’!

Hangisi yeni bir sistem ve kavram buldu veya geliştirdi? Bakın bazı ‘yabancı’lar neler yapmış:


JIMMY HOGAN
Pas yapmayı öğreten adam
Top kontrolü, pas alışverişini öğreten ve futbolcularının nasıl beslenmesi gerektiğine de karışan bir hocaydı İngiliz Jimy Hogan.

HUGO MEISL
İlk tiki takacı bohem!

Efsane Avusturya’nın temellerini atan Bohemyalı Hugo Meisl için de ilk ‘tiki taka’cı diyebiliriz.

GUSZTAV SEBES
‘MM’ ile Macar efsanesi

Meisl’den feyz alan ve aynı zamanda ‘MM’ dizilişinin yaratıcısı olan Gusztav Sebes’in Macar efsanesini yarattığını da not düşelim...


HERBERT CHAPMAN
‘WM’ ile üçlü defans

Arsenal ile ‘WM’ hayata geçiren, üçlü defansın piri İngiliz Herbert Chapman, modern futbolun ilk sunucularından ve ayrıca fizyoterapist çalıştıran ilk hocadır.

MARTON BUKOVI
‘WM’nin M’sini ters çevirdi

Chapman’nin ‘M’sini çevirip ‘WW’ sistemini bulan Macar Marton Bukovi’yi selamlayalım ki yakın zamanlarda kendisini yine hatırlatacak!

BORIS ARKADYEV
‘Total’de öncü oldu

‘Sovyet dehası’ namıyla bilinen Boris Arkadyev, bilinir mi bilmem ama, ‘total futbol’ ve onunla bağlantılı ‘tiki taka’nın arkasındaki adam olarak bilinir...

VICTOR MASLOV
Tam saha pres koydu

Jurgen Klopp’un ‘gegenpressing’inin kökü pres kavramını bulan Victor Maslov’a dayanır. Rus hoca, Klopp’tan önce bir çok hocaya ilham vermiştir.

GIUSEPPE VIANI
Catenaccio’yu avladı!

Balık tutarken çift ağ fikrinden catenaccio’ya keşfeden Giuseppe Viani’ye şapka çıkartırken, geliştirici Nereo Rocco ve Helenio Herrera’yı da ya edelim.

SEPP HERBERGER
Futbolun ilk hacker’ı

Otto Nerz’i ‘Nazi’ hesabından ötürü pas geçerim ama “Top yuvarlaktır” diyen ve bir hacker gibi ‘WM’i delip Macarları bitiren Sepp Herberger’i anarım.

VICENTE FEOLA
Alanı savunun

Halit Kıvanç, kimsenin tanımadığı Pele’yi 58’de keşfederken, Vicente Feola da dünyaya karşı ‘alan savunması’yla Sambacılara, ilk şampiyonluğu yaşattı.

BELA GUTTMANN
İskoç Sistemi hediye etti

Vefasızlık yüzünden Benfica’ya okuduğu laneti hâlâ süren Macar Bela Guttman, kısa pasa dayalı ‘İskoç Sistemi’ni armağan etti futbola. 

MARIO ZAGALLO
5 on numara kullandı

70 Brezilya nimetini sunan, 4-3-3’ü adeta 5 ‘on numara’yla uygulayan Mario Zagallo’dur. Bugün tek on numarayı bile kullanamayan var!

RINUS MICHELS
‘Total’de o kazandı

Hollandalı Rinus Michels, önceki birikimlerden müthiş bir sentez çıkardı: Total futbol. Dünyada insanlar ikiye ayrılır: ‘Futbolseverler’ ve ‘total futbolseverler’...

VALERIY LABONOVSKI
Bilimi kullandı

Rus, Valeriy Labonovski’nin Dinamo Kiev’e oynattığı bilimsel destekli futbola ‘uzay çağı futbolu’ da deniyordu.

Sepp Piontek’in 3-5-2’si Arjantin’de Cesar Luis Menotti ile Carlos Bilardo arasında bir ‘izm’ ayrımı bile yaratmıştır. ‘Bilardoizm’, Maradona ile 86’da 3-5-2 ile şampiyon olurken, ‘Menottizm’, 78’de Maradona’sız şampiyondu, 4-3-3’le. Ama Menotti, “Futbol büyük pazarların dünyasına mahkum edilmiş durumda” diyerek devrimcileşiyordu.

LUIS MENOTTI
Felsefesini yaptı

PEP HÂLÂ ARIYOR

İtalyanları ‘kır futbolunun zincirlerini’ diyerek catenaccio’dan koparan Arrigo Sacchi’den, ‘otobüsçü’ Jose Mourinho’ya kadar futbolda bir çok devrim veya reforma imza atan teknik direktör var. Onlardan biri olan Pep Guordiola, mükemmelleştirdiği ‘tiki taka’dan beslenmeye devam edeceğine Bukovi’nin ‘WW’sinin yeni sürümü için kafa patlatıyor! ‘Moral-motivasyon çalışması’ndan pek öteye gidemeyen ‘yerli hoca’larımız da futbolun teorisi üzerine düşünmeyi düşünüyor mu? Dünyanın tanıyacağı bir ‘Bit Nezihi’miz olacak mı?