Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı’nın (UNDP) her yıl yayınladığı ‘İnsani Gelişim Endeksi’nde Türkiye 187 ülke arasında 92. sırada yer aldı. Araştırma, ülkelerin vatandaşlarına sunduğu eğitim-sağlık ve altyapı hizmetlerinin yanı sıra ortalama yaşam beklentisi ve milli gelir gibi kriterler göz önünde bulundurularak yapılıyor.
Bu yılki rapor UNDP ve Bilgi Üniversitesi’nin işbirliğiyle kamuoyuna duyuruldu. Önceki yıllara göre eğitim, sağlık gibi temel konularda önemli iyileşmeler sağlanmış olsa da yaşamın kalitesi kriterinde hâlâ çok gerilerdeyiz. Ülkeler listesinin en alt sıralarında yer almamızda kitlesel yoksulluk, yüksek sayılabilecek nüfus artışı ve bölgeler arasındaki gelişmişlik farklarının büyük etkisi var. Cinsiyet eşitliği kriterinde de utanılacak haldeyiz. Tecavüz, kadına yönelik şiddet, çocuk gelinler gibi vahim sorunlar zaten Türkiye’nin bu konuda ne kadar feci durumda olduğunu gösteriyor.
Nitekim ‘Cinsiyet Eşitsizliği Endeksi’nde dikkate alınan 146 ülke arasında 77. durumdayız. Cinsiyet eşitliğinde en iyi ülke İsveç. Durumun vahametini anlamak için devletin örgütlenme biçimine bakmak yeterli. Türkiye’de çok sorunlu durumda bulunan kadınların statüsünü iyileştirmek için uğraşan bir tek bakanımız var, o da Fatma Şahin. Ancak önündeki dosyaların çokluğu ve teşkilatının sınırlı imkânları, Türkiye gibi dev bir ülke söz konusu olunca karikatürü andıran bir durum meydana getiriyor.
Yunanistan borç içinde ama...
İnsani Gelişim Endeksi’ne göre en iyi durumda olan ülke Norveç. Sıralama Avustralya, Hollanda, Amerika Birleşik Devletleri... şeklinde devam ediyor. İsviçre 11, Japonya 12, İsrail 17, Fransa 20, İngiltere 28, Yunanistan 29, Arjantin 45, Hindistan 134. sırada. Borç içinde yüzen Yunanistan bile Türkiye’nin 50 sıra üzerinde! İnsani gelişim konusunda Türkiye ile mukayese edilen ülkelerden Sırbistan, henüz Avrupa Birliği’ne katılmamış olmasına rağmen 59. sırada, yani bizim neredeyse 35 basamak üzerimizde.
Türkiye’de yoksul kitlenin toplam nüfusa oranının yaklaşık yüzde 14 olması ciddi bir gösterge. Kazalar, depremler ve diğer afetlerde ölüm riskinin çok yüksek olması bence Türkiye’yi alt lige iten önemli faktörlerden biri. Araştırmanın konuları arasında değil ama İstanbul’un yüksek deprem riskine rağmen 2 milyon konutun kaçak inşa edilmiş olması gerçeği bile başlı başına Türkiye’yi aşağıya çeken nedenler arasında. Eğer İstanbul beklenen büyük depremde yıkılırsa, Türkiye’nin toplam yaşam kalite endeksi en iyimser tahminle 20 puan geri gider. Başka bir vahim gösterge de kazalarla ilgili. Türkiye’de yılda 10 bin kişi trafik kazalarında hayatını kaybediyor.
Bu yönüyle trafik tek başına terörden daha büyük bir can kaybı oluşturuyor. Futbol maçından çıkanların ya da düğün konvoylarında ateşlenen silahların öldürdüğü insanların sayısı inanılmaz boyutlarda. Türkiye’nin bu süreçteki en önemli olumlu göstergesi 1980-2011 yılları arasında milli gelirin yüzde 119 oranında artmış olması. Ekonomideki büyüme trendi devam eder ve Türkiye iyi yönetilirse ortalama 20 yıllık sürede ‘İnsani Gelişim Endeksi’ndeki yerimiz 92’den 50’lere çıkar diye tahmin ediyorum.
İstanbul Belediyesi’nden açıklama
Geçen hafta “Kesik kolonlar, kayıp adresler” başlıklı yazımda İstanbul’da adres bulmanın imkânsızlığından söz etmiş ve binaların doğru dürüst bir envanterinin bile tutulmadığını anlatmıştım. Normal koşullarda adres bulunamazken olası bir afet durumunda bunun büyük sorun olacağına işaret etmiştim.
Bu yazımla ilgili İstanbul Büyükşehir Belediyesi Basın Danışmanı Ahmet Faruk Yanardağ imzalı bir açıklama aldım. Gelen mailde, oluşturulmaya çalışılan “Ulusal Adres Veri Tabanı” sistemi hakkında bilgi veriliyor. Açıklamada İstanbul’daki mevcut adreslerdeki kafa karışıklığı ve karmaşanın önlenebilmesi için İstanbul genelinde “Adres Bilgi Sistemi” kurulması çalışmasının sürdürüldüğü ifade ediliyor.
Beyoğlu, Eyüp, Pendik, Beykoz, Maltepe, Bayrampaşa, Sarıyer, Esenler, Şişli, Beşiktaş, Sultanbeyli ve Başakşehir’de 2005-2009 döneminde bu çalışmalar tamamlanmış. Adalar, Kadıköy, Ataşehir, Büyükçekmece, Çatalca, Kartal, Silivri ilçelerinde ise çalışmalar devam ediyormuş.
