Soru: 10 Aralık 1966’da doğdum. Sigorta başlangıç tarihim 1 Nisan 1988. Askerliğimi sigorta başlangıç tarihinden önce yaptım. Bugüne kadar 4400 gün prim ödemem var. Askerliğimi yatırırsam ne zaman, yatırmazsam ne zaman emekli olabilirim? Yunus YAMAN Cevap: Başlangıç tarihinizden önce yaptığınız askerliğinizin 490 gününü borçlanmanız halinde, sigorta başlangıç tarihiniz 490 gün geri gider ve emekli olmak için; 25 yıl sigortalılık süresi, 5300 gün prim ödeme ve 49 yaş şartlarına tabi olursunuz. Borçlanmadan sonra 410 gün de prim ödeyerek toplam priminizi 5300 güne tamamlamanız şartıyla, 49 yaşınızı dolduracağınız 10 Aralık 2015’te emekli olabilirsiniz.
11 yaşındaki çocuk sinema filmi, TV dizisi veya reklamlarda oynarsa sigortalı olabilir
Soru: İki sorum olacak. 1) 1988’de çıraklık sigortam okulum tarafından yapıldı. Ama bu tarih sigorta girişim olarak kabul edilmiyor. 15 Kasım 1991’de kabul ediliyor. Bu yasa tarafından değiştirilmiş. Acaba mahkemeye verebilir miyim? Çıraklık veya stajyer sigortası tarihini mahkemede kabul ettirebilir miyim? Ayrıca askerlik yatırsam erken emekli olabilir miyim? 2) 11 yaşındaki çocuğumu sigortalı yapsam ileride avantajı ne olur? Veya yasa buna izin verir mi? Osman TAYBOĞA Cevap: 1) Staj ve çırak sigortasında kişileri emekli eden uzun vadeli sigorta kollarına (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına) prim ödenmediğinden, emeklilik açısından başlangıç sayılmaz. Bu dönemde stajyer ve çırak adına kısa vadeli sigorta kollarına prim ödenerek, çırak ve stajyerin, hastalık, iş kazası ve meslek hastalığı riskleri sigortalanmış olur. Çırak ve stajyer sigortasında, verilen sigorta sicil numarası emekli olana kadar kullanılır. Dava açarak herhangi bir hak kazanmanız mümkün değil. Çünkü; yasaların emrettiği sigortalar yapılmış. Mahkeme ne diyecek? ‘Prim ödenmeyen sigorta kollarına prim ödenmiş gibi işlem yapın’ mı diyecek? Bu mümkün olmadığına göre, dava lüzumsuz masraf yapmanızdan başka işe yaramaz. Askerlik yaptığınız tarihi, askerlik sürenizi ve doğum tarihinizi bildirmemişsiniz. Şayet askerliğinizi sigorta başlangıç tarihinden önce yapmışsanız, 6 ayını borçlanmanız halinde, sigorta başlangıç tarihiniz 15 gün geri gider ve emekli olmak için 25 yıl sigortalılık süresi, 5525 gün prim ödeme ve 52 yaş şartlarına tabi olursunuz. Toplam 5525 gün prim ödemiş olmanız şartıyla, 52 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. 2) Çocuğunuzu nasıl sigortalı yapacaksınız? Çocuğun sigortalı olması için, fiilen çalışması gerekir. 11 yaşındaki çocuğunuzu ya reklam filmlerinde, ya da sinema filmlerinde veya televizyon dizilerinde oynatarak sigortalı yapabilirsiniz. Aksi takdirde, çocuğun yapamayacağı işlerde veya fiili çalışması olmayan işlerde sigortalı gösterilmesi halinde, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sigortasını iptal edebilir. Belirttiğimiz gibi sigortalı olması halinde emekli olmak için 7200 gün prim ödeme ve 60 yaş şartlarına tabi olur. En geç 1 Ocak 2036’ya kadar primini 7200 güne tamamlaması halinde, 60 yaşını dolduracağı tarihte emekli olabilir. Aksi takdirde, primini 7200 güne tamamlayacağı tarihe göre emekli olacağı yaş, kademeli olarak 65’e kadar çıkabilir.
Gündemde yeni bir af yasası görünmüyor
Soru: Esnaf Bağ-Kur faiz borçlarına en son ne zaman af yapıldı? Yakın zamanda bir af söz konusu mu? Nurullah KESKİN Cevap: En son 25 Şubat 2011 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan ve toplumda Torba Kanun olarak adlandırılan 6111 sayılı yasa ile, prim borçlarına yeniden yapılandırma imkanı tanındı. Prim borçlarının faizi, gecikme zammı silindi. Yerine enflasyon oranında faiz hesaplandı. Gündemde ve yakın bir zamanda yeni bir af yasası görünmüyor.
Görünmeyen günleriniz için SGK’ya başvurun
Soru: 1980 yılı öncesi çalışmış olduğum primlerimi göremiyorum. Bayrampaşa’da çalışmıştım. Bilgilendirirseniz sevinirim. Yakup BIÇAK Cevap: Adınıza prim yatmışsa, primleri görmeniz lazım. Çünkü, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sıkı bir çalışmayla, 1968 yılı öncesi dönemin önemli bir bölümünü bile elektronik ortama aktardı. Ve aktarmaya devam ediyor. Göremediğiniz primler için SGK’ya yazılı olarak başvurup, primlerinizin neden görünmediğini öğrenebilirsiniz.
Girdi çıktı yapılarak çalışan, yargı yoluyla kıdem tazminatı alabilir
Soru: Annem 2000’den beri belli aralıklarla bir fabrikada çalışıyor. (Yılda 8-9 ay) 2011’in 12’nci ayında işten çıkarıldı. Kıdem tazminatı hakkı var mıdır? Varsa nasıl talep edeceğiz? Süleyman AKGÜN Cevap: Kıdem tazminatını hak etmek için en az bir yıl süreyle çalışmak gerekiyor. Annenizin bir yılı doldurmayan belli süresi iş sözleşmesiyle çalıştırıldığı anlaşılıyor. Bazı iş adamları özellikle kıdem tazminatı hak etmesin diye, çalışanı bir yıl doldurmadan çıkartıyor, daha sonra tekrar alıyor. Yine bir yıl dolmadan çıkartıyor ve çalışma zincirleme olarak devam ediyor. Yargı bu tür çalışmaları belirsiz süreli sözleşmeye dayalı çalışma kabul ederek kıdem tazminatı ödenmesi yönünde kararlar veriyor. Anneniz işyerinden kıdem tazminatı talep etsin. Muhtemelen ödemeyeceklerdir. Bu durumda iş mahkemesinde dava açarak, kıdem tazminatını yargı yoluyla almaya çalışabilirsiniz.
ÖDENEN PRİM İYİ KAZANÇSA YETERSİZ
Soru: 28 Ocak 1980 doğumluyum. 11 Haziran 1996’da sigortalı olarak çalışmaya başladım. Bugüne kadar 4796 gün prim ödemem var. Primlerim 1746 lira olarak yatırılıyor. Ne zaman emekli olabilirim? Emeklilik yaşım gelene kadar bu şekilde prim ödemem durumunda maaşımda yükselme olur mu? Ahmet AVCILAR Cevap: Emekli olmak için, 25 yıl sigortalılık süresi, 5825 gün prim ödeme ve 56 yaş şartlarına tabisiniz. 1029 gün daha prim ödeyerek, 4796 gün olan priminizi 5825 güne tamamlamanız şartıyla, 56 yaşınızı dolduracağınız 28 Ocak 2036’da emekli olabilirsiniz. Adınıza her ay 1746 TL prim ödeniyorsa emekli olacağınız tarihe kadar bu şekilde devam etmeniz emekli aylığınızı artırır. Ancak, adınıza her ay 1796 TL kazanç üstünden prim ödeniyorsa, aylığınızı artırmak için kazanç tutarını 3000 TL ve üstünde çıkartmanız gerekir.
