Soru: 10 yıl süreyle çalıştığım firma 2008’de kapandı. Firma sahibi yurtdışına çalışmaya gitti. Kendisine ulaşmamız çok zor. 3 yıldır çalışanlardan ve alacaklılardan kaçıyor. Tazminatımı nasıl alabilir veya sahsın parası olmadığı halde alabilir miyim? Nasıl bir yol izlememiz gerek? Ahmet AYTEKİN/İSTANBUL Cevap: İlgili bakanın açıklamalarına göre; bugün çalışanların yüzde 8’i kıdem tazminatını alabiliyor, kalan yüzde 92’si sizin gibi alamıyor. Maalesef sistem böyle. Konuştuğunuz hukukçular haklı, işverenin ödeme gücü varsa kıdem tazminatınızı alabilir, yoksa alamazsınız. Bu ve benzer sıkıntıları gidermek ve çalışanların yüzde 100’ünü kıdem tazminatı güvencesine kavuşturmak için, kıdem tazminatı fonu kurmak için çalışmalar yapılıyor. Fon kurulduğunda çalışan kıdem tazminatını işverenden değil, fondan alacak.
Babanız eski yasaya tabi
Soru: Babam 1 Temmuz 1957 doğumlu. 20 Mayıs 1975’te SSK’lı oldu. 1 Mart 2007’ye kadar 2360 gün prim ödedi. 2 Eylül 2010’da isteğe bağlı sigortaya prim ödemeye başladı. 25 Temmuz 2011’e kadar prim ödedi. 20 ay askerlik borçlanmasını yatırdı. Ne zaman emekli olabilir? Mine ERÇETİN Cevap: Babanız 8 Eylül 1999 itibarıyla 23 yıldan fazla süredir sigortalı olduğundan, bu tarihte yürürlüğe konan ve emekli olmayı oldukça zorlaştırdığından dolayı toplumun ‘mezarda emeklilik’ olarak adlandırdığı 4447 sayılı Yasa’ya tabi olmadan, eski yasa şartlarıyla emekli olacak. Babanız yaş haddinden emekli olmak için 15 yıl sigorta, 3600 gün prim ve 55 yaş şartlarına tabi. 317 gün daha prim ödeyerek primini 3600 güne tamamlayacağı tarihte emekli olabilir. Babanız prim eksiğinin 317 gününü isteğe bağlı olarak ödeyebilir.
Emekli aylığını artırmak için prime esas kazancın üst sınırından prim ödemek lazım
Soru: 1971 doğumluyum. 1989’da SSK’lı oldum. 7024 gün primim var. Kaç yaşımda emekli olurum? Emeklilik tarihime kadar prim ödersem emekli olduğumda yüksek maaş alabilir miyim? OKTAY Cevap: Sigorta başlangıcınızı gün, ay, yıl olarak vereceğiniz yerde sadece yıl olarak vermişsiniz. Şayet, sigorta başlangıcınız 23 Kasım 1989 ve öncesi bir tarihse, 25 yıl sigorta, 5450 gün prim ve 51 yaş şartlarına tabisiniz. Prim ödemeniz yeterli olduğundan, 2022’de 51 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Sigorta başlangıcınız 23 Kasım 1989’dan sonraki bir tarihse, 2023’te 52 yaşınızı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz. Emekli olacağınız tarihe kadar, prime esas kazancın üst sınırı (5.762.25 lira) veya üst sınıra yakın bir tutar örneğin, 3000-4000 TL üstünden prim öderseniz emekli aylığınız yükselir. Buna karşın, prime esas kazancın alt sınırı (886.50 lira) veya sınıra yakın bir tutar örneğin, 1500-2000 lira üstünden prim ödemeniz halinde emekli aylığınız az da olsa düşer.
Eşiniz doğum iznini borçlanıp 14 Ağustos 2012’de emekli olabilir
Soru: Eşim 14 Ağustos 1966 doğumlu. 28 Aralık 1989’da memuriyete başladı. Kesintisiz devam eden memuriyetinde, 2 Nisan 1996-16 Şubat 1997 arasında doğum sonrası ücretsiz izin kullandı. Ne zaman emekli olabilir? Bilgehan KÜÇÜKA Cevap: Eşiniz, doğum sonrası kullandığı 314 gün ücretsiz izin süresini borçlanarak kazanabilir. İzin süresini borçlanırsa 20 yıl fiili hizmet süresi ve 46 yaş şartlarına tabi olur. Fiili hizmet süresi şartını sağlamış olduğundan, 14 Ağustos 2012’de emekli olabilir. Doğum iznini borçlanmazsa, 14 Ağustos 2013’te emekli olabilir.
Hizmet süreniz yeterli 50 yaşı dolduracağınız tarihte emekli olabilirsiniz
Soru: 17 Eylül 1964 doğumluyum. 16 Ocak 1989’da memuriyete başladım. 18 ay askerliğimi de borçlandım. 1981-1983-1984 yıllarında 113 gün primim vardı. Bu günlerimi de saydırdım. Ne zaman emekli olabilirim? Necati GENÇ Cevap: Askerlik borçlanması ve sigorta süresi, 25 yıl fiili hizmet süresi ve 50 yaş şartlarına tabi olmanızı sağlıyor. Fiili hizmet süresi şartını sağlamış olduğunuzdan, 17 Eylül 2014’te emekli olabilirsiniz.
Memuriyette emekli olma şartlarını başlangıç Hazine Bonoları 06/06/2012 tarihi değil, fiili hizmet süresi belirliyor
Soru: 1983’te SSK’lı oldum. 1984’te yedek subay olarak askere alındım. 657’ye tabi görev yapmaktayım. Emeklilik işleminde ilk giriş yapılan SSK dönem mi esas alınacak? Yedek subay öğrencilik süresi emeklilik hesabında dikkate alınacak mı? Kadir FIRAT Cevap: Memuriyet emekli olma şartlarını, sigorta başlangıç tarihi değil, 23 Mayıs 2002 itibarıyla sahip olunan fiili hizmet süresi belirliyor. Bu tarih itibarıyla fiili hizmet süreniz emekli olma şartlarınızı belirleyecek. Yedek subay okul dönemini borçlanarak kazanmanız mümkün. Borçlanmadığınız sürece, fiili hizmet süresi olarak dikkate alınmaz. Memuriyet başlangıç tarihinizi gün, ay, yıl olarak, doğum tarihinizi, yedek subaylık sürenizi ve yedek subay okul sürenizi bildirirseniz sorunuza daha net cevap verebiliriz.
