Avrupa Birliği’nin Antakya künefesini tescilli coğrafi işaret olarak kabul etmesi, taklit ve çağrıştırmaya karşı koruma altına alınmasını da sağlıyor

Avrupa Birliği’nin, Antakya Ticaret ve Sanayi Odası’nın Mart 2019’da yaptığı başvuruyu sonuçlandırarak Antakya künefesini tescilli coğrafi işaret olarak kabul etmesi Hatay’ın kültürel mirasına katacaklarını düşündüğümüzde sevindirici bir gelişme.

Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından yaralar sarılmaya çalışılırken moral verici haberlere de milletçe çok ihtiyacımız var. Aynen UNESCO kentimiz Hatay’ın Belediye Başkanı Lütfü Savaş’ın dediği gibi: “Zaman zaman sevinmeye, mutlu olmaya, gelecek kaygılarımızı giderecek güzel şeylere ihtiyacımız var…” Başkan Savaş, “Acımız büyük, yitirdiklerimiz çok fazla. Kaybetmediğimiz tek şey umudumuz. Şehir olarak, bölge olarak ayağa kalkmamız gerekir. Künefemizin coğrafi işaret olarak tescilinin Hatay’ın tarihi ve kültürel mirasına katacağı çok şey var” diyor. Kesinlikle… Yeter ki, yeniden yapılanma sürecinde, Hatay’ın gastronomik zenginliğini yarınlara taşımak için bütün bu değerlere iyi bir planlamayla sahip çıkılsın.

İyi künefenin olmazsa olmazı

İyi bir künefenin olmazsa olmazı nedir, sorusunun cevabını Antakya’nın ünü sınırları aşan Tarihi Bizim Künefeci’nin sahibi ve ustası Ragıp Bekfilavioğlu veriyor: “Antakya peyniri, tereyağı ve toz şeker. Ayrıca sarı değil beyaz undan yapılan tel kadayıf. Antakya künefesinin olmazsa olmaz lezzet sırlarından biri de kısık ateşte ve bakır tepside pişirilmesidir.”

Kökeni Mısır’a uzanıyor

Künefe, kadayıfla yapılan bir tatlı. Hatay’la özdeşleşen bir lezzet olan künefe, kadayıfla birlikte şerbet, peynir, fıstık veya fındıkla yapılıyor. Künefe kelimesi Türkçe Sözlük’te, “Sıcak yenilen bir tür peynirli tel kadayıf” diye açıklanıyor. Hatay’a giderken eminim herkesin aklında nerede künefe yesem diye bir soru vardır. Artık AB tescilini de alan şehrin bu nefis lezzetinin kökeninin, Yavuz Sultan Selim’in Mısır seferine çıktığı yıllara kadar uzandığı rivayet ediliyor.

Önemli misafirler için

Künefenin günümüze kadar geliş serüvenini, araştırmacı ve “Antakya Mutfağı” kitabının yazarı Süheyl Budak anlatıyor: “Genellikle Anadolu mutfağında kadayıf olarak anılan bu tatlının tel, tel hamurunun adı Arapça ‘katife’ çoğulu ‘katayif’ten gelme olup, içine peynir konulduğunda Antakya’da künefe-könefe adını alıyor.”

“Mısır Arapçasında ‘kunafa’ Suriye Arapçasında ise ‘knafe’ olarak geçiyor. Antakya’da yıllardır bir ev tatlısı olan künefe, tel kadayıfı ile özdeşleştirilmiş ve tel kadayıfın adı künefe olmuştur. İlginç olan bir saptama da Antakya’da taş ve tel kadayıfı dökenlerin de kadayıfçı değil künefeci olarak nitelendirilmesi. Bu tatlının evde yapımının bir geleneği var. Önceleri her gelene değil, önem verilen misafirlere ikram ediliyor. Tel kadayıfın parçalanıp didiklenmesini evin hanımı ile genç kızlar üstleniyor. Tel kadayıfla ilgili benzetme ise gelinin kaynanasının saçını didikler gibi, şeklinde. Tereyağın eritilmesi ve tel kadayıfa bulaştırılıp yedirilmesi işi evin hanımına ait. Peynirin suyunun sıkılması, tepsiye basılması ve pişirilip çevrilmesine kadar olan kısımdan ise evin erkeği sorumlu. Antakya mutfağında usta, künefe tepsisine havada takla attıramıyorsa künefe yapıyorum diyemiyor.”

Antakya’daki Tarihi Bizim Künefeci’nin sahibi ve ustası Ragıp Bekfilavioğlu.

Tescil artı değerdir

Coğrafi işaret çalışmalarının ülkemizdeki öncü ismi YÜCİTA’nın kurucusu ve Yürütme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu’na, Antakya künefesinin AB tescili almasıyla ilgili değerlendirmesini sordum. Tescilin çok önemli olduğunu söyleyen Yavuz hocanın yorumu umut verici: “Bir ürünün tescili demek bunu gözü kapalı alabilirsin anlamını taşıyor. Hem Antakya’nın tanıtımı hem de künefenin Türk lezzeti olarak tescillenmesi açısından ülkeye kattığı artı değer çok fazla.” Yavuz Tekelioğlu’nun atlanmaması gereken bir hatırlatması ise şöyle: “Ürünlerimizin AB tescili alması elbette çok kıymetli ve moral verici. Ancak, yurt içinde de sistemin iyi kurulması, tüketicinin tescilli ürünün ne olduğunu çok iyi bilmesi ve devlet tarafından farkındalık çalışmalarının yapılması şart.”

AB tescilli 9 ürünümüz

Antakya künefesi

Antep baklavası

Aydın inciri

Malatya kayısısı

Aydın kestanesi

Milas zeytinyağı

Bayramiç beyazı

Taşköprü sarımsağı

Giresun tombul fındığı