Hafta başında, Avrupa Birliği ülkeleri Güney Kıbrıs’ın istediği 17 milyar euro’luk yardım paketi için bir ön şart koştu. Parayı vermeden önce ülkedeki kara para aklama çalışmalarının son durumunun denetlenmesi için bir rapor istendi. Avrupa Birliği Güney Kıbrıs’ın Rusya ve Tanzanya ile kurulu olan yakın finansal bağlarını şüpheli buluyor ve Avrupalı vergi mükelleflerinin parasını kara para aklama işinde kullanmak istemediğini açıkça dile getiriyor.
Güney Kıbrıs Avrupa Birliği’ni ikna için yasadışı finansal aktivite konusunda mücadeleyi hızlandırmak ve reformları güçlendirmek zorunda. Çünkü ülkenin kurtarma paketine ne kadar ihtiyacı varsa Avrupa Birliği’nin da yeni bir ülke krizine tahammülü o kadar azalmış vaziyette.
Türkiye ağır bedel ödedi
Bir ülkedeki hukuk sisteminin ve yaptırımların gelişmişliği o ülkenin finansal derinliğinde büyük rol oynuyor. Hukuk sistemindeki boşluklar ya da ceza sisteminin yeterince caydırıcı olmaması yasadışı finansal aktiviteyi hızlandırıyor. Güney Kıbrıs’ın bugünlerde başını ağrıtan sorun bizim de yıllardır uğraştığımız ve ağır bir bedel ödediğimiz hassas bir konu. Buna örnek olarak 1997 yılında alınan bir kararla uygulamadan kaldırılan “mevduat sertifikası” gösterilebilir.
Mevduat sertifikası ekonomik büyümeyi nasıl etkiler?
Yakın zaman önce yapmış olduğumuz bir araştırmada ABD’de banka kredilerinin finansmanında ağırlıklı olarak mevduat sertifikalarının kullanıldığını gösterdik. Bankaların eli kolu bağlı bir şekilde mevduat beklemek yerine kârlı bir kredi imkânı gördüklerinde bunu finanse edecek fon kaynaklarını kendilerinin yaratmaları şüphesiz ekonomik büyüme adına çok olumlu bir gelişme.
Türkiye’de bu uygulama neden yok?
Mevduat sertifikalarının hamiline yazılması ve ikincil piyasada pazarlanabilmesi bu sertifikaların kara paranın aklanmasında kullanımını teşvik etmiş. 1980’lerde kısa bir süre kullanılan mevduat sertifikaları Merkez Bankası’nın 1997’de aldığı kararla uygulamadan kaldırılmış. Mevduat sertifikalarına gelen sınırlama finansal derinliğimizin önünde bir engeldir. Dileğimiz Türkiye’de gerekli hukuki reformların gerçekleştirilip mevduat sertifikası örneği ile anlatmaya çalıştığım kara para aklama savaşında ödenen bedelin azaltılması.
Mevduat sertifikası nedir?
Mevduat sertifikası bir çeşit vadeli mevduat hesabıdır. Ancak tasarruf sahipleri belirlenen bir süreden önce paralarını çekemez. Yatırılan para karşılığı banka tasarruf sahibine hamiline yazılı bir sertifika verir. Bu noktada mevduat sertifikası vadeli hesaptan ayrılır çünkü bu sertifikalar ikincil piyasada alınıp satılabilir.
Mevduat sertifikasını vadeli mevduattan ayıran bir diğer özellik bu sertifikaların çoğu zaman banka inisiyatifinde tasarruf sahiplerine teklif edilmesidir. Yani vadeli mevduat tasarruf sahibinin kararı doğrultusunda bankaya fon sağlarken mevduat sertifikası bankanın bizzat kendi çabası ile fon kazanmasıdır.
