Türkiye’de 2015 yılında TAVAK Vakfı’nın ölçümlerine göre 93,19 milyar TL (34,46 $)olan gastronomi (yeme-içme sektörü) ekonomisi, 2018 yılında yaklaşık TL bazında %30 oranında büyüme kaydederek 152,02 milyar TL’ye (31,33 $) ulaşmıştır. 2015-2020 yılları arasında TL’nin değer kaybetmesi gastronomi ekonomisinde daralmayı gösteriyor. 2019 yılında gastronomi ekonomisi 30 milyar $ ile kapatmıştı.
Turizmin payı %30
2019 yılında bu alanda turizmin gastronomi ekonomisi içerisinde 9,14 milyar $’lık (51,86 TL) bir katkısı bulunmaktadır. Önceki yıla göre turizmin katkısında önemli bir artış gerçekleşmiştir. TAVAK olarak 2019 yılında gastronomi ekonomisi için 30 milyar $ (170,01 TL) olduğundan hareket ediyoruz. Bununda %30’unun turizm oluşturmuşken, %70’ni de hane halkı harcamaları oluştururken, gastronomi ekonomisinde turizmin payı ise son 4 yılın ortalaması alındığında %25’tir. Bunun da %15’ni otel restoranları sağlamaktadır. 2019 yılında ekonomik krizin büyümesi nedeniyle gastronomi ekonomisinde 2018 yılıyla aynı oranda bir büyüme görmemekteyiz. Böylece 2019 yılında Türkiye’de gastronomi ekonomisi ancak 2018 yılının sayıları ile örneklenebilir.
Koronavirüs darbesi
2020 yılı koronavirüs ile birlikte gastronomi için bir çöküş yılı olmuştur. Uzun bir süre gastronomi alanında aktiviteler Türkiye’de gerçekleşmemiş ancak Yemeksepeti gibi kuruluşlar sektörde “online paket servis” sistemi ile büyümüşlerdir. Orta ve büyük ölçekli gastronomi firmaları faaliyetlerini durdurmuş, bazıları işçilerinin ücretlerini öderken bazıları da büyük ölçüde işten çıkarma girişimlerinde bulunmuşlardır.
Temmuz 2020 yılında olaylara baktığımız zaman başta İstanbul olmak üzere gastronomide açılan firmaların en fazla %40’ı faaliyetlerine başlamış bulunmaktadırlar. Temmuz ayından sonra İstanbul ve Antalya’da birçok otel kapılarını açarak gastronomi faaliyetlerine devam ederken, İzmir ve Ankara gibi şehirlerimizde de bunu görmekteyiz. Bu açıdan 2020 yılında en azından TAVAK Vakfı olarak sektörün %40 oranında daralacağından ve işletmelerin kapanacağından hareket ediyoruz. Bu açıdan gerek turizmde, gerek gastronomide mevcut istihdamında en az %40 oranında daralacağından hareket ediyoruz.
İstihdam kaybı
TAVAK Vakfı olarak 2019 yılında belirlenen 12 başlık altındaki gastronomi kuruluşlarının ortalama çalışan sayılarını, İstanbul ve Antalya’da yaptığımız araştırmaya göre her bir gastronomi kuruluşunda ortalama 9 kişinin çalıştığı sonucuna ulaşıldı. Bu sayıyı 2019 yılı için ölçümlediğimiz gastronomi kuruluşlarına yansıttığımız zaman toplam çalışan sayısının 1.264.896 kişi olduğundan hareket ediliyor. Bu da istihdamın %5’ini oluşturmuştur. Koronavirüs ile birlikte sektörde çalışan en az 500 bin kişinin işsiz kaldığından hareket ediyoruz.
