Günümüz dünyasında bilişim teknolojilerinde yaşanan reformlar her geçen gün farklı bir görünüm sergilemekte, dijital ekonomi olağanüstü bir gelişim sergilemektedir. Bunlar, insanoğlunun üretim ve yaşam biçimlerini derinden değiştirmektedir. Farklı ülkelere düşen ortak görev ise dijital ve reel ekonomilerin entegre edilerek gelişmesini sağlamak, gelişmenin eski motor gücünün yenisine dönüştürülmesini hızlandırmak, yeni endüstriler ve sektörler yaratmaktır. Çağımız, fırsat ve sınamaların bir arada bulunduğu bir çağdır.
Tüm dünyada kol gezen Covid-19 salgını dijital ekonomi, bilişim altyapısı ve veri güvenliği gibi konuları yeniden anlamak için yepyeni bakış açıları sunmuştur. Yapay zeka, büyük veri, bulut hesaplama gibi dijital teknolojiler farklı ülkelerin salgınla mücadele süreçlerinde hızla gelişmekte, uzaktan çalışma ve bulut ekonomisi gibi yeni modeller ve temassız ödeme, online ders ve telekonferans gibi olgular normal yaşamın ve iş hayatının parçası olarak ekonominin aşağıya gitme riskini azaltmak ve toplumun normal işleyişini korumak için önemli roller oynamıştır. Son verilere göre küresel internet kullanıcı sayısı 3.5 milyar olmuştur. Küresel verilerin sayısında patlama yaşanmakta ve bunlar ciddi anlamda yoğunlaşmakta, ülkelerin ekonomik gelişimi ve endüstriyel reformları için güç kaynağı haline gelmektedir.
Aynı zamanda veri güvenliği riskleri her geçen gün artmakta, ulusal güvenlik, kamusal çıkarlar ve bireysel hakları yakından ilgilendirmekte ve küresel dijital yönetişim için yeni sınamalar oluşturmaktadır. Büyük miktarda veriler sınır ötesine geçerek akmakta, anlayış, yasama, yönetim mekanizması gibi açılardan hükümetlerin yönetişim yeteneklerini sınamaktadır. Farklı ülkelerde hukuk ve mezuat kriterleri farklı olduğu için küresel firmaların standartlara uyma maliyetleri de yükselmektedir. Küresel veri yönetişimindeki açıklar karşısında farklı ülkelerin iletişimi güçlendirerek, koordinasyonu sıklaştırarak karşılıklı güven kurması ve işbirliğini derinleştirmesi gereklidir. Buna rağmen bir avuç kadar ülke adaleti göz ardı ederek tek taraflı ekonomik gelişim kurallarına aykırı biçimde dijital korumacılık peşinde koşmakta, sözde temizlik yapma bahanesiyle başka ülkeleri yalan ve iftiralarla karalamakta, veri güvenliği meselesini siyasileştirmekte, başka ülkelerin önde gelen şirketleri için küresel çapta kuşatma yapmakta, küresel tüketicilerin veri hizmetlerine erişme hakkına zarar vererek küreselleşmenin gidişatını ters yöne çevirmektedir.
Küresel sorunlar küresel çözümler gerektirmektedir. Bu çerçevede, ülkeler gerçekçi tavırlarla işbirliğini güçlendirmeli, kendi ülkelerinin koşulları ve internet sektörünün gelişmişliğindeki farklılıkları aşarak dijital ekonomik gelişimi hızlandırmalı, siber güvelik konusunda sınamalarla başa çıkmalı ve siber uzay yönetişimini pekiştirmelidir.
8 Eylül’de Çin Devlet Konseyi Üyesi ve Dışişleri Bakanı Sayın WANG Yi, Küresel Veri Güvenliği Girişimi’ni başlatarak uluslararası dijital yönetişim için yeni perspektifler sunmuştur. Girişim’in içeriği ana hatlarıyla şöyledir:
1 Veri güvenliğini kapsamlı ve nesnel bir şekilde ele almak ve açık, güvenli ve istikrarlı bir küresel tedarik zinciri sürdürmek.2 Bilişim teknolojisini kullanarak diğer devletlerin kritik altyapısını bozma veya kritik verilerini çalma eylemlerine karşı çıkmak.
3 Kişisel bilgileri tehlikeye atan faaliyetleri önlemek ve sona erdirmek için önlemler almak ve bilişim teknolojisini kötüye kullanarak diğer devletlere karşı kitlesel gözetimin ve diğer devletlerin kişisel bilgilerinin yasa dışı olarak toplanmasını yasaklamak.4 Şirketleri faaliyet gösterdikleri ülkelerdeki kanunlara uymaya teşvik etmek, devletlerin kendi ülkelerindeki şirketleri yurtdışında üretilen ve elde edilen verileri kendi ülkelerinde saklamaya zorlamasını engellemek.
5 Diğer devletlerin egemenliğine, yargı yetkisine ve veri güvenliğine ilişkin yönetişim hakkına saygı göstermek ve şirketler veya bireyler aracılığıyla başka devletlerde bulunan verilerin doğrudan elde edilmesini engellemek.6 Hukuk icra operasyonu gereğince denizaşırı verilere olan ihtiyaçların adli yardım veya diğer uygun kanallardan çözülmesi gerektiğini belirtmek.7 Bilişim ve teknoloji ürün ve hizmet sağlayıcılarının ürün ve hizmetlerine arka kapılar oluşturarak kullanıcıların verilerini yasa dışı olarak elde etmesini yasaklamak.
8 Bilişim ve teknoloji şirketlerinin kullanıcıların ürünlere bağımlılığından yararlanarak gayrimeşru menfaatler aramasını engellemektir.
Çin’de dijital ekonomi hızla gelişmektedir. Çinli internet kulllanıcı sayısı 900 milyonu aşmıştır. 5G kullanıcı sayısı hızla artmaktadır. Dijital ekonomi Çin’in GSYH’sinin üçte birinden fazlasını oluşturmaktadır. Çin hukukunda, veri güvenliği ve bireysel bilgiler dahil vatandaş ve kuruluşların yasal haklarını korumak için net bir şekilde maddeler bulunmaktadır. Çin hükümeti veri güvenliği koruma konusunda ilgili ilkelere sıkıca bağlıdır, Çinli firmaların başka ülkelerin hukuklarına aykırı bir biçimde Çin hükümetine yurtdışındaki verileri sağlamasını talep etmemiş ve etmeyecektir.
Çin tarafının Küresel Veri Güvenliği Girişimi’ni başlatması, veri güvenliğinde uluslararası kuralları belirlemek için bir yol haritası çizerek yeni bir küresel süreç başlatmayı amaçlamaktadır. Türkiye dahil tüm devletlerin, uluslararası örgütler ve ilgili tarafların ortak katılımıyla ikili veya bölgesel anlaşma gibi yollarla Girişim içindeki taahhütleri desteklemesini bekliyoruz. Çin tarafı, tüm ülkeleri karşılıklı saygı temelinde iletişimi güçlendirerek diyalog ve işbirliğini derinleştirerek açık, adil ve ayrımcı olmayan bir ticaret ortamını birlikte kurmaya, veri güvenliğini gönül birliğiyle güçlendirmeye, barış, güvenlik, açıklık, işbirliği ve düzene dayalı olarak siber uzayda bir kader birliği oluşturmaya çağırmaktadır.
