Ocak ayı denilince aklınıza bu terim gelecek: Veganuary! Mottosu, bu ay boyunca sizi veganlığa davet etmek. Hem kendimizin hem de gezegenimizin sağlığı için ‘’Veganuary’’ akımına katılmak isteyebilirsiniz.

Ocak ayı sizi için ne ifade ediyor? Yeni ayın yeni kararları beraberinde getiriyor. Kiminin hedefi kilo vermek iken kimisi düzenli egzersizi, kimi ise kendine daha çok zaman ayırmayı hedefliyor. Peki, ocak ayı hedeflerinize bitkisel bazlı beslenmeyi almaya ne dersiniz? Bu noktada son yıllarda adını sıkça duyduğumuz “Veganuary” akımı da bize göz kırpıyor. ‘Veganuary’ ocak ayı boyunca sizi vegan olmaya davet eden bir akım. Siz de hem kendi sağlığınız hem gezegen sağlığı için “Veganuary” akımını denemeye var mısınız?

2.4 saniyede bir kişi kaydoluyor

Bu terim, “vegan” ile “january” (ocak) sözcüklerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş ve daha fazla kişinin vegan beslenmesini teşvik etmek için düzenlenen kampanyanın adı ortaya çıkmış. Bakın rakamlar neler söylüyor: 2014 yılında başlayan bu akıma kaydolanların sayısı 3 bin 300 kişiyle sınırlıyken 2022 yılında 220’den fazla ülke ve bölgeden 620 bin kişinin kayıt yaptırdığı görülüyor. Son verilere göre ise 2023 Ocak ayı itibarıyla her 2.4 saniyede bir kişi bu akıma kaydını gerçekleştiriyor. Ülkemizde ve dünya genelinde sağlık ve çevre bilincinin artması, hayvan refahı konusunda farkındalık ile bu yıl oranlarda daha fazla artış olacağını düşünüyorum.

Araştırmaların tanıklığı

Yeni bir araştırma, İngiliz yetişkinlerin yaklaşık 4’te 3’ünün (yüzde 71) “veganuary” terimini duyduğunu ve yüzde 9’unun 2014’ten bu yana en az bir kez bu akımı denediğini belirtiyor. 2000’den fazla yetişkinle yapılan anketin sonucu 1 ay boyunca vegan beslenen ve bu akıma sadık kalan bireylerin yüzde 85’inin hayvansal kaynaklı gıda tüketimini azalttığını vurguluyor.

Hep söylediğim gibi gezegen sağlığını göz önünde bulundurarak yapılan seçimler, artık bir tercihten çok yaşam biçimi haline gelmesi gereken bir konu. Veganizmde hayvanlardan tamamen veya kısmi olarak elde edilen ürünlerin tüketimi reddediliyor. Vegan bir yaşam, kullanılan veya satın alınan ürünler de dâhil olmak üzere hayvanlara herhangi bir şekilde zarar verilmemesini amaçlıyor. Özetlemek gerekirse veganizm hayvanların sadece gıda değil giyim ya da başka amaçlarla da maruz kaldıkları sömürü ve zulmün her türlüsüne karşı çıkılan, hayvan kullanımı içermeyen alternatiflerin geliştirilmesini ve kullanımını destekleyen felsefe ve yaşam biçimi.

Diyabet riski düşük

Peki, bitkisel bazlı, vegan, vejetaryen beslenme sağlığınız üzerinde nasıl bir rol oynar? Vegan beslenmenin temelinde sebze, meyve, tam tahıllılar ve kurubaklagiller yer alıyor. Bu da hem sizin hem de gezegenin sağlığı için fayda sağlıyor demek mümkün. Geçtiğimiz aylarda Diabetologia dergisinde yayımlanan bir araştırma, meyveler, sebzeler, kuruyemişler, kahve ve baklagiller dâhil olmak üzere sağlıklı bitki bazlı gıdaların tüketiminin, genel olarak sağlıklı insanlarda tip 2 diyabet (T2D) geliştirme riskinin daha düşük olmasıyla ilişkili olduğunu ve diyabetin önlenmesini destekleyebileceğini belirtiyor. European Association for the Study of Obesity’de geçtiğimiz aylarda yayımlanan bir başka çalışma ise en az 12 hafta boyunca vegan diyetlerine bağlı kalmanın, aşırı kilolu veya tip 2 diyabetli yetişkinlerde kilo kaybını ve glikoz kontrolünü destekleyebileceğini gösteriyor.

Hayvansal kaynaklı gıdaları hiçbir şekilde tüketmeme düşüncesi sizi zorluyorsa güzel bir haberim daha var: Son yıllarda öne çıkan “Fleksitaryen” diyeti. Bu diyeti vegan veya vejetaryen beslenmeye hazır olmayan kişiler için bitki temelli beslenme olarak düşünebilirsiniz. Vejetaryenlikten daha esnek bir beslenme modeli olan fleksitaryenliğe geçiş daha kolay ve Akdeniz tipi beslemeyi andırıyor. Bu modelde kırmızı et az tüketilir veya hiç tüketilmezken balık, süt, yoğurt, peynir ve yumurta, hayvansal protein olarak beslenme planına ekleniyor. Sebze, kurubaklagil, yağlı tohum, meyve, tahıl, zeytinyağı ve balık açısından ise zengin. Özetle lif ve sağlıklı yağları yüksek oranda, doymuş yağ ve eti az oranda, süt ürünleri ve alkolü ise ılımlı şekilde içeriyor.

Aquafaba ile tanışın

Vegan beslenmede yumurta tüketimi olmadığından birçok tarif içeriğinin gözden geçirilmesi gerekiyor. Bu noktada tariflerinizde yararlanabileceğiniz bir alternatiften bahsetmek istiyorum. “Aquafaba”, nohut veya kuru fasulye gibi baklagillerin pişirildiği veya depolandığı suyun adı. Elbette haşlanan pek çok baklagil var ki fasulye, mercimek, nohut bunun en yaygın örneklerinden. Aquafaba, veganlar veya besin alerjisi olanlar için iyi bir yumurta ve süt ikamesi olarak kabul edilir. Örneğin kek, mayonez, pasta kreması gibi yumurta akı içeren çeşitli tariflerde kullanabilirsiniz. Evet, yumurta yerine kullanılabilir ancak hiçbir şekilde yumurtanın besin değerine sahip olmadığını da unutmayın!

Aquafabalı vegan kurabiye

Malzemesi:

*1 çay bardağı nohut suyu

*1 çay bardağı şeker veya 2 yemek kaşığı hurma püresi

*1 çay bardağı kuru üzüm

*4-5 yemek kaşığı yulaf unu

*1 paket vanilya

*1 çay kaşığı kabartma tozu

*1 çay bardağı toz çiğ badem

Yapılışı: Derin bir kaba 1 çay bardağı nohut suyunu ve şekeri alıp krema kıvamına gelinceye kadar yüksek devirde çırpılır. Krema kıvamına gelen karşıma kuru üzüm, yulaf unu, vanilya ve badem eklenip yavaşça karıştırılır. En son kabartma tozu ilave edilip muffin kaplarına 12 eş parçada ayrılır. Önceden ısıtılmış fırında ortalama 35-40 dakika kadar pişirilir. Afiyet ve sevgiyle…