Çalışanların yeterli ve sağlıklı beslenmesi iş sağlığı ve güvenliği ile bağlantılı riskleri önemli oranda azaltır. Bu noktada yemek yardımlarının doğru kurgulanması şart. Gelin bu konuyu daha yakından inceleyelim...
İşverenlerce çalışanlarına yapılan yemek yardımlarının, çalışanların bir ayın bütün çalışma günlerinde beslenme ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek seviyede olmasının birçok faydası var:
1. Uluslararası Çalışma Örgütü’ne göre yeterli ve sağlıklı beslenme, çalışan performansı üzerinde yüzde 20’ye varan oranlarda pozitif yönde etkide bulunabilmektedir. Yine, iş sağlığı ve güvenliği ile bağlantılı riskleri de önemli oranda azaltmaktadır.
2. Yemek yardımlarının çalışan sağlığı üzerinde de olumlu etkileri bulunmaktadır. Yeterli ve sağlıklı beslenemeyen çalışanların, tedavisi maliyetli hastalıklara yakalanma ihtimali artmakta, bu durum da işverenler üzerinde sağlık ödemeleri başta olmak üzere çeşitli ek külfetler yaratabilmektedir.
3. Yemek yardımları veriliş amaçları doğrultusunda kullanıldığında yarattıkları ek talep etkisi sonucunda restoran, lokanta, kafe ve büfe işleten küçük esnaf başta olmak üzere çiftçiler, paket servis kuryeleri ve ticaret erbabı gibi birçok kesimi olumlu etkilemekte. Artan talep yeni istihdama da zemin hazırlamaktadır.
Suistimal edilirse...
Yemek yardımlarının bu faydaları üretebilmesi için temel şart, beslenme amacıyla kullanılmalarıdır. Aksi durumda nakit yemek yardımlarında gördüğümüz gibi ilginç suistimal örnekleriyle karşı karşıya kalabiliyoruz.
Yeri geldiği için belirtmekte fayda var. Suistimallerin yanı sıra, sahadaki uygulamadan gördüğümüz kadarıyla nakit yemek yardımları büyük oranda beslenme amacı haricinde kullanılıyor. Nitekim, yapılan bir araştırmaya göre yemek yardımlarının nakit olarak verilmesi durumda ne yazık ki çalışanların yüzde 97’si bu yardımı yemek yemek için harcamayacağını, kira, kredi kartı borcu gibi diğer giderlerine kullanacaklarını, öğle yemeğini geçiştireceklerini ya da öğün atlayacaklarını belirtmiştir.
Yemek yardımlarının bu faydaları üretebilmesi için bir başka şart ise yemek bedeli istisnası olarak ifade edilen sosyal güvenlik primi ve gelir vergisinden istisna edilecek yemek yardımı tutarlarının, çalışanların bir ay içerisindeki bütün çalışma günlerini karşılayabilecek seviyede olmasıdır. Bu konuda da yemek bedeli istisnasının önemi ortaya çıkıyor.
Mevcut olan yeter mi?
Yemek bedeli istisnası özellikle çalışanlar açısından son derece önemlidir çünkü işverenler çalışanlarına verecekleri yemek yardımı tutarlarını belirlerken kendilerini istisna tutarına göre konumlandırma eğilimindedirler.
Daha yüksek vergi ve sosyal güvenlik primi istisnası tutarları çalışanların daha fazla yemek yardımı alabilmelerine yardımcı olurken, düşük istisna tutarları ise aksi yönde etkide bulunabilmektedir.
Mevcut durum itibariyle istisna tutarlarının hem gelir vergisi tarafında hem de sosyal güvenlik primi tarafında yetersiz kaldığını belirtmek zorundayım. Sosyal güvenlik primi tarafındaki 105.75 TL ya da gelir vergisi tarafındaki 110 TL ile bugün büyükşehirlerimizde özellikle iş merkezlerine yakın bölgelerde beslenme ihtiyacının karşılanabilmesi mümkün değildir.
