BÜTÜN dünyada uçuşları durdurulan Boeing 737 Max 8 ve 9 uçaklarının havayolu şirketlerine verdiği toplam zarar tam olarak hesaplanamıyor. Büyük ihtimalle eylül ayının ortalarına kadar uçamayacakları tahmin edilen uçaklarda kanat parçalarında rastlanan sorun, uçuşların gecikmesini daha da uzatabilir. Ve son olarak geçtiğimiz günlerde Amerikan Sivil Havacılık Otoritesi (FAA) test pilotları simülatördeki uçuşlarında 737 Max yeni yazılımında uçakların burnunda aşağı doğru hatalı aktivasyonlar belirlediler. Bu durum pilotun uçağın kontrolünü tekrar ele almak için kolay ve hızlı bir biçimde acil er durum prosedürlerinin uygulanamadığını ortaya çıkardı. Tüm bu gelişmeler uçakların yeniden uçuşa verilmesini iyice geciktirecek. Şimdiden bazı Amerikan havayolları bu uçakları eylül sonundan önce uçuramayacaklarını açıklamaya başladı.

İPTALLERİN NEDENİ 

Sadece haziran ayında THY 737 Max 8-9 uçakları ile yapacağı, yapmayı planladığı 800 uçuşu iptal etmek zorunda kaldı. Uçurulamayan sürede THY’ye verilen zararın 200 milyon dolar civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu uçuşların yapılamaması birçok noktada frekans artırımını da imkansız hale getirdi. Haftada 3 sefer yapılan yere, yolcu olduğu halde 5 ya da 7 gün uçamamak sıkıntıya yol açtı.

Geçtiğimiz haftalarda Boeing Ticari Uçaklar Başkanı Kevin G. McAlister İstanbul’a gelerek THY Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı ile görüştü. Oluşan zararın ne şekilde kapatılacağı konusunda bazı ortak noktalarda anlaşma sağlandı. Ama hâlâ uçaklar uçmadığı için zararın gerçek büyüklüğü tam olarak bilinmiyor. THY’nin teslim alıp bir süre uçurduğu 11 adet 737 Max 8 ve bir de 9 serisinin yanı sıra, 12 adet 737 Max uçağı daha Boeing fabrikası apronlarında ya da imalat bantlarında bekliyor. Bütün dünyada 500’den fazla 737 Max uçağı uçmuyor ve yerde durarak bağlı oldukları havayolu şirketlerinin bütçelerini kemiriyor.

Boeing 737 Max yolcu uçakları için yazılım güncellemesi bilindiği kadarıyla tamamlandı. Bu konudaki çalışmalar, Amerikan Sivil Havacılık Otoritesi (FAA) ile birlikte 8 havacılık otoritesine Boeing tarafından sunuldu. Ancak ortaya yeni sorunlar çıktı. Uçuşla ilgili kesin karar henüz verilemedi.

Önce geçen yıl ekim, sonrasında da bu yıl mart ayında meydana gelen Lion Air ve Etiyopya Havayolları 737 Max kazalarında iki Boeing 737 MAX düşmüş, toplam 346 kişi hayatını kaybetmişti. Kazalarda MCAS (Manevra Karakteristiklerini Artırma Sistemi) olarak adlandırılan Maneuvering Characteristics Augmentation System devreye girerek uçağa dalış kumandası vermişti. Bu sistem pilotlar tarafından devre dışı bırakılamamıştı.

Yapılacak güncelleme için Boeing önce tüm çalışmaların nisan ayında tamamlanacağını açıklamıştı. Ancak çalışmalar başladıktan sonra Boeing süre uzatımı talep etti. Bu süreç içinde 207 test sortisinden oluşan 360 saatlik uçuş tamamladı. Simülatör uçuşları da gerçekleşti. Halen sunulan rapor, FAA ile birlikte 8 ülkenin havacılık otoritesi tarafından inceleniyor.

Boeing, 737 Max’ler tekrar ticari uçuşlara başlamadan önce dünya genelinde bir dizi müşteri konferansı da düzenleyecek. Bu arada dünyanın en büyük havacılık fuarı Paris Air Show’da uçak satmak için çaba göstermek yerine zorunlu olarak müşterilerini Max serisi uçaklarının güvenirliğini anlatmakla uğraştı. Ancak havayolu yöneticilerinin çoğu hâlâ tam olarak ikna olmuş değiller.Uçakların yerde beklemesi, bir bölümünün Amerika’dan gelmemesi THY’nin yoğun yaz programını da alt üst etti. Birçok yeni hat açılamadı. Ek seferler konulacak uçuş noktalarında ise iptaller oldu. Aslında 200 milyon dolar civarında belirlenen zarar dışında bu uçaklar yüzünden şirketin imajı da zarar gördü. Yani para ile ödenmesi mümkün olmayan zararlar için de Boeing’den isteklerde bulunulacak.

787-9 DREAMLİNER’IN ADI NEDEN MAÇKA OLDU?

THY teslim aldığı Boeing 787-9 Dreamliner uçağına isim vermek için anket düzenledi. Bu anket işi tam anlamıyla bir fiyaskoya dönüştü.

Uçağa verilmesi önerilen adlar şöyleydi:

1-Perge

2-Assos

3-Zeugma

Son anda buna bir de Göbeklitepe adı eklendi. Oysa Göbeklitepe adlı A330 uçağı, ki yeni bir uçaktı, Katmandu’da pist dışına çıkarak kal olmuştu. Yani artık kullanılamaz hale gelmişti. Pilotaj hatası sonucu kaybettiğimiz uçağın adı, yapılmaması gerekirken THY filosundaki başka bir uçağa verilmişti.

Son dakikada ankete konulan isimler arasına eklenen Göbeklitepe seçilseydi, halen uçuştaki bir uçaktan isim silinecek ve yeni uçağa verilecekti. Ama burada PKK tarafından şehit edilen Eren Bülbül’ün isminin verilmesi gündeme geldi. Oysa THY uçaklara kişi ismi değil yer ismi veriyordu. Eren ismi ortaya atılınca kimileri de Ömer Halisdemir gibi başka şehitlerimizin isimlerini ortaya attılar. Tam bu sırada Bayraktar grubu imdada yetişti. Eren’in ismi eğitim amaçlı kullanılan bir İnsansız Hava Aracı’na (İHA) verildi. 787’ye ise Eren’in memleketi Trabzon’un Maçka ilçesinin adının verilmesi kararlaştırıldı. İlk yolculu uçuş da, İstanbul-Antalya seferinden çekilerek 8 Temmuz günü Trabzon için planlandı. Eren’in ailesinin de ziyaret edileceği duyuruldu. Aslında uçakların adı sembolik bir şeydir. Kayıtlarda geçmez bile. Bu uçağın bilinen adı tescil işaretidir. O da TC-LLA.

Genellikle de düşen uçakların adları başka uçaklara verilmez. Yazılı bir karar genellikle yoktur ama o kazayı hatırlatacağı için tercih edilmez. İşte kaş yapalım derken göz çıkarıldı ve bir fincan suda fırtınalar estirildi. Belki de birçok kalp kırıldı. Kararsız davranışların sonu hep böyle olur.

YENİ AMENITI KİTLER HAZIR

BUSINESS uçuşlarda yolcuya verilen ameniti kitleri THY yeniden tasarlattı.

Versage tarafından tasarlanan yeni kabin içi konseptine uygun tasarlanan  yeni kitler oldukça şık. Çantalar içindeki ürünlerin seçimi de en iyi firmalardan yapıldı. Diş fırçasından nemlendirici kreme ve çorap ile gözlüğe kadar tüm ürünler çok zevkli. Kadın ve erkek yolcular için ayrı iç donanımlı ameniti kitlerin çanta renkleri de farklı

Yolcuların çoğu uçuş sırasında kullandıkları bu çantaları uçuştan sonra yanlarına alıp çeşitli amaçla kullanmaya devam ediyorlar.

YENİ ÜNİFORMALAR AĞUSTOSTA

Yazmaktan bıktım. THY yeni üniformaları yurt dışında tasarlattığında modacılar kıyameti kopardılar. Tekstilciler her şeyi yapacaklarını söylediler. Ama olmadı. Kumaşların dokunması, dikişler uzadıkça uzadı.  İstanbul Havalimanı’na taşınmanın hemen ardından kabin ekiplerinin giymesi planlanan üniformalar hâlâ tam olarak ortada yok. Ancak ağustos başında tamamlanacağı söyleniyor. Üstelik özellikle antrasit renkli eteklerde ve pantolonlardaki kırışmalar dikkat çekiyor. Kumaştaki desen nedeniyle de kırışıklıklar öne çıkıyor. Bu sorun nasıl giderilecek bilmiyorum. En son Tokyo’da THY’nin Japonya’ya uçuşunun 30’uncu yılında gördüğüm yeni üniformaları giyen kabin memurlarının etekleri kırışıktı. Oysa sahneye çıkmadan sadece bir saat önce ütületmişlerdi.