11 ilimizi yıkıp geçen deprem sonrasında betonu çok konuştuk. Ancak binaların güvenirliliği açısından demiri bence biraz ihmal ettik. Arşivlerde kısa bir tarama yapanlar, başrolde kaçak ve hurda demirin olduğu onlarca haber bulabilir. İşte tüm bunların önüne geçecek, devrim niteliğinde çok önemli bir sistemin devreye alınması için hazırlıklar son aşamaya geldi.Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü tarafından, inşaat demirinin üretiminden laboratuvar safhası da dahil tüm aşamalarını takip ederek kayıt altına alacak İnşaat Demiri İzleme Sistemi (İDİS) 1 Ocak 2024 itibarıyla hayata geçiyor. NEDİR BU İDİS?İnşaat demiri artık üretim hattından çıktığı anda özel güvenlikli işaret ile kayda alınacak ve bundan sonra da her bir adımda izlenecek.İnşaat demiri sektöründe vergi kaybının 40 milyar liradan fazla olduğu tahmin ediliyor. İDİS ile bu vergi kaybının önüne geçilirken, vatandaş oturduğu binada nasıl ve ne kadar inşaat demiri kullandığını bilebilecek. Hem kayıt dışılığı önleyecek, devlet kazanacak, hem de vatandaş korunacak. Ayrıca sektörde yaşanan haksız rekabet de önlenecek.Çünkü inşaat demirleri, yükleme ve indirmeler, toptancılara satışlar, toptancılardan müteahhitlere satışlar, inşaat sahasında yapı denetçilerin kontrolü ve sonunda denetçi onayı ile ürün bazında İDİS sayesinde tek tek görülebilecek.SİSTEM NASIL İŞLEYECEK?İnşaat demirleri güvenlikli etiket ve güvenlikli işaretler ile elektronik olarak izlenecek. Üreticiler üretim hatlarının sonunda, ithalatçılar ise belirlenecek gümrük noktalarında inşaat demirlerini Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü’nden tedarik edecekleri özel güvenlikli işaret ile işaretlemekle yükümlü olacak. Özel güvenlikli etiketler, İDİS’in temel öğesi olacak, kopyalanamaz özel bir malzeme içerecek ve benzersiz kod taşıyacaklar. İnşaat demiri piyasaya sürülmeden uygulanacak bu etiketleme ve güvenlik adımı, İDİS yazılım portalına da işlenecek. KİM ALDI, KİM SATTIİDİS sayesinde inşaat demirinde mobil cihazlarla etkin denetim yapılabilecek.İnşaat demiri, TIR ve kamyonlara yüklenirken özel güvenlikli etiketlerdeki benzersiz kodlar mobil cihazlarla okutulacak, inşaat demirlerinin yaşam döngüsü takip edilebilecek. Fatura ve irsaliye eşleşmeleri sayesinde, inşaat demirlerinin kimlere satıldığı, hangi tarihte satıldığı kayıt altına alınabilecek. Müteahhitler, inşaatta hangi demiri kullandıklarını, bu etiketler üzerinden beyan etmek zorunda olacak. Böylece müteahhit, geçmiş stoktan demir kullanamayacağı gibi, etiketsiz demiri, gider olarak gösteremeyecek. KAÇAK FATURAYA SONFaturasız inşaat demiri hareketi engelleneceği gibi, inşaatlarda kullanılan demirin kaynağı ve ürün kalitesi de görüntülenebilir olacak. Denetimlerde özel güvenlikli etiketsiz demirler rahatlıkla tespit edilerek gerekli yaptırımlar uygulanabilecek. İDİS sadece üretim, lojistik, alım-satımları değil, yapı denetçilerinin inşaat sahasına indirilmiş demirlerden aldığı numune parçalarının da takibini sağlayacak. Tüm bu İDİS adımları, akıllı telefonlarda özel İDİS mobil uygulamaları ile işlenirken coğrafi konum bilgisi de eklenebilecek.GELECEK YIL ZORUNLUTüm bu faydaları sağlayacak İDİS, gelecek yıl başında başlayacak ve zorunlu olacak. Üretici ve ithalatçılar, 1 Ocak 2024 tarihinden sonra, İDİS’e kaydı olmayan inşaat demirlerini satışa konu edemeyecekler. Bu kapsamda, mevcut inşaat demiri üreten ve ithal edenler ile ihracatçı, toptancı, bayiler, tüccar ve yapı müteahhitleri, yapı denetim firmaları ve ilgili tüm paydaşların İDİS’e kayıtları 2023 yılı sonuna kadar tamamlanacak.ABD’DE AVRUPA’DA UYGULANIYORBu sistem Türkiye’ye özgü değil. Yurtdışında, İDİS benzeri uygulamalar yıllardır başarıyla uygulanıyor. Avrupa Birliği’nde 2011 tarihli inşaat ürünleri regülasyonu, kalite ve performans denetimlerini zorunlu kılıyor. Umarım Türkiye’de yılbaşında devreye girecek olan bu sistem dört dörtlük işler. Demirden çalarak üç kuruş daha fazla kazanmak için hayatımıza kastedenler bu sayede artık tarihe karışır.