Alzheimer önemli bir yaşlılık problemi. Hastalığa yakalanma ihtimali yaş ilerledikçe artıyor.
70’li yaşlarda yüzde 3-4 civarında olan sıklık, yaş 90’ları geçtiğinde yüzde 30-40’a çıkıp neredeyse 10’a katlıyor.
Hastalığın tedavisi için modern tıp yoğun bir gayret içinde yeni ve farklı ilaçlar, aşılar geliştirmeye çalışıyor.
Bir yandan da doğal yöntemler araştırılıyor.
Alzheimer’a karşı faydalı olabileceği düşünülen doğal besinlerden biri de omega-3 yağ asitleri. Özellikle de DHA, yani dokozo hegzanoik asit.
Elimizde net ve açık bir bilgi yok ama yıllar önce Fransa’da (Bordeux Üniversitesi/2002) yapılan büyük bir araştırmanın sonuçlarına bakılırsa haftada en az bir kez balık yiyenlerde Alzheimer riski üçte bir oranında azalıyor.
Araştırmacılar bu olumlu etkinin ise balıkta bol bulunan omega-3 yağlarından kaynaklandığını düşünüyor.
Alzheimer’dan korunmak söz konusu olduğunda işe yarayabilecek diğer tavsiyelere gelince:
Düzenli aerobik egzersizlerin net ve açık faydası var.
Sadece bedensel değil, beyin jimnastiği de Alzheimer’dan korunmada etkili.
Bulmaca çözmek, yeni bir yabancı dil öğrenmek, satranç, briç gibi akıl oyunlarıyla uğraşmak, kısacası beyni olabildiğince farklı konularla meşgul etmek de ciddi bir “anti Alzheimer ilaç” gibi çalışıyor.
Kısacası bizim “ayakta kal, hayatta kal” kuralı burada da geçerli: Beden için de, beyin için de jimnastik şart ve düzenli jimnastik yapmak vazgeçilmez bir faktör.
KALP KRİZİ RİSK TESTİ
Aile hikayeniz
Kalp ve damar hastalıklarında genetik mirasın önemli olduğunu biliyorsunuz. Eğer kalp krizi geçiren kişi birinci dereceden akrabanız ise risk daha da artıyor.
◊ Ailemde 55 yaşından önce kalp krizi geçiren var: 5 puan
◊ Ailemde 55 yaşından sonra kalp krizi geçiren var: 3 puan
◊ Ailemde kalp krizi geçiren yok: 1 puan
Kilo durumunuz
Kalp krizi riskini artıran sadece şişmanlık değildir. İdeal vücut ağırlığınızın yüzde 3-5 fazlası bile riski artırıyor. Kalp krizi ve kilo ilişkisinde en güvenilir kriterin beden kitle indeksi olduğunu aklınızdan çıkarmayın.
◊ Beden kitle indeksim 27’den daha yüksek: 5 puan
◊ Beden kitle indeksim 22-26 arasında: 3 puan
◊ Beden kitle indeksim 22’den az: 1 puan
Sigarayla ilişkiniz
Ne kadar çok sigara içerseniz kalp krizi riskiniz o kadar artıyor. Sigara kullanılan sürenin uzaması da kriz riskini artırıyor.
◊ Günde yarım paketten daha fazla sigara içiyorum: 5 puan
◊ Günde yarım paketten az sigara içiyorum: 3 puan
◊ Hiç sigara içmiyorum:
1 puan
Alkol tüketiminiz
Günde bir kadeh şarap ya da aynı miktarda alkolün kalp krizi riskini azaltabildiğini gösteren çalışmalar olsa da, siz yine de alkolden uzak durun ve alkolün ciddi bir sağlık zararlısı olduğunu unutmayın. Araştırmalar alkol tüketiminin artmasıyla kalp krizi riski arasında bağlantı olduğu yolunda.
◊ Her gün çok fazla miktarda içki içiyorum: 5
◊ Günde iki-üç kadeh içiyorum: 3 puan
◊ Günde bir kadeh içiyorum: 1 puan
Tansiyon sorununuz
Hipertansiyon, kalp krizi riskini tetikleyen önemli bir sağlık sorunu. Tansiyonunuz ne kadar yüksekse kalp krizi geçirme olasılığınız da o kadar yükseliyor.
◊ 160 / 95’ten fazla: 5 puan
◊ 140 / 90 ile 160 / 95 arasında: 3 puan
◊ 140 / 90’dan az: 1 puan
Stres durumunuz
Uzun süreli ve tekrarlayan stresler kalp krizi riskini artırıyor. Ağır üzüntüler, ciddi maddi ve manevi kayıpların kalp krizini tetiklediği bilinen bir gerçek. Eşiniz, işiniz ve çevrenizle olan ilişkilerinizi gözden geçirmenizde, stresinizi artıran faktörleri hafifletmeye çalışmakta fayda var. Özellikle iş yaşamındaki rekabetçi ortam stres düzeyini ve dolasıyla da kalp krizi riskini artırıyor.
◊ Yüksek iş baskısı altındayım: 5 puan
◊ İş ortamımı genelde huzurlu olarak tanımlayabilirim:1 puan
Yaşınız
Kalp krizi her yaşta ortaya çıkabiliyor ama kadınlarda 50’li yaşlardan sonra artıyor. Özellikle sigara içen ve doğum kontrol hapı kullanan kadınlarda bu risk daha da fazla.
◊ 50 yaşın üzerindeyim ve menopoza girdim: 10 puan
◊ 30-35 yaşındayım ve menopoza girdim: 8 puan
◊ Menopoza girdim ama östrojen takviyesi kullanıyorum: 4 puan
◊ 34 yaşın üzerindeyim ve menopoza girmedim: 4 puan
◊ 34 yaşın altındayım: 1 puan
Vücut tipiniz
Aldığınız kilolar kadar yağları nerede depoladığınız da önemli. Karın çevresi ve içinde toplanan yağlar kalp krizi olasılığının artmasına neden oluyor. Bu riski belirlemede en güvenilir kriter bel ve kalça oranı. Bel ölçünüzü kalça ölçünüze böldüğünüzde bulduğunuz rakamın 0.8’den yüksek olması kötüye işaret. Eğer kilonuzun büyük kısmını bel ve vücudun üst kısmında taşıyan elma tipi olarak tabir edilen bir vücuda sahipseniz işiniz güçleşiyor.
Kadınlar için
◊ 0.8’den daha fazla: 5 puan
◊ 0.8’den daha az: 1 puan
Erkekler için
◊ 1.0’den daha fazla: 5 puan
◊ 1.0’den daha az: 1 puan
Egzersiz alışkanlığınız
Eğer aktif bir yaşam sürmüyorsanız ve düzenli egzersiz yapmıyorsanız, kalp krizine yakalanma olasılığınız da artıyor. Haftada üç ya da dört gün 30-35 dakika egzersiz yapmak kalp krizi riskini azaltıyor.
◊ Nadiren egzersiz yapıyorum: 5 puan
◊ Ara sıra egzersiz yapıyorum: 3 puan
◊ Haftada en az üç defa egzersiz yapıyorum: 1 puan
Yağ seçiminiz
Doymuş ve trans yağları sınırlamak kalp krizi riski azaltıyor. Yağ tüketimini kısıtlamaya ve seçiminizi bitkisel yağlardan yana yapmaya özen gösterin. Önceliği zeytinyağına verin. Tam yağlı süt ürünleri, yağlı kırmızı et, tereyağı, margarin, derisi alınmamış kanatlı hayvan etlerinin doymuş yağlar açısından zengin olduğunu unutmayın. Peki siz ne kadar doymuş ve trans yağ tüketiyorsunuz?
◊ Neredeyse her gün: 5 puan
◊ Haftanın birkaç günü: 3 puan
◊ Çok az ya da hiç: 1 puan
Kadınlar da kalp krizi geçirebilir
Kalp krizlerinin erkeklere has bir tehdit olduğu sanılır ama gerçekte durum farklıdır. Daha da mühimi kadın kalbi hem daha kırılgandır, hem de krizlerdeki tepkileri daha farklıdır.
Kısacası yaşı 40’ı geçen kadınlar da muhtemel bir kalp krizine karşı uyanık olmalıdır. Peki sizin riskiniz ne durumda? Merak ediyorsanız buyurun...
Risk değeriniz size ne anlatıyor?
Eğer puanınız...
◊ 13 ya da daha azsa: Kalp krizi riskiniz çok az. Doğru yoldasınız.
◊ 14-30 puan arasındaysa: Kalp krizi riskiniz orta seviyede. Diyetinize dikkat edin ve düzenli egzersiz yapın. Eğer sigara içiyorsanız bırakın.
◊ 31 puan ya da daha fazlaysa: Kalp krizi riskiniz çok yüksek. Doktorunuzla görüşerek bir korunma planı oluşturun. Damarsal risklerinizi belirleyin. Gerekiyorsa kilo verin ve kan yağlarınızı takibe alın.
