VAN depremini ve akabinde olanları izleyen, Türkiye'yi izlemiş olur. Acıları ve acılarının yaşanma şekli, nefret söylemi ve bunun söylenme şekli, merhameti ve dayanışma şekli, arızaları ve nedenleri, devlet yurttaş ve sivil toplum örgütü ilişkileriyle, Van; artı, eksi ve çelişkileriyle Türkiye'nin aynası oldu. Şöyle de özetlenebilir:
Van'da yıkılan binalar arasında 1999'dan sonra inşa edilmiş olanlar da var; demek ki müteahhitler de, kötü yapılara ruhsat vermekte beis görmeyen belediyeler de Türkiye'ye kan ağlatan İzmit Gölcük depremini çizgi roman gibi izlemiş. 99 depreminin sembol ismi Veli Göçer'di. Van depremi ise Nezir Baş Apartmanı ve Salih Ölmez gibi isimlerle sembolleşti. Salih Ölmez adlı müteahhidin başkaları için yaptığı binalarda rekor sayıda yıkılma ve ölüm meydana gelirken, kendisine yaptığı villa dimdik ayakta kaldı. Söz konusu deprem vesilesiyle ekranlarda konuşulanlar korkunçtu. Uzmanlara göre 99 depreminden sonra, depreme karşı önlem mahiyetinde kurulan çok sayıdaki yapı denetim firması, denetimlerini binayı hiç görmeden kâğıt üzerinde yapıyor ve bu doğrultuda binalara verilen depreme dayanıklılık belgelerinin çoğu işlevsiz.
DAYANIŞMA RUHU IRKÇILIK VE PKK
Belediyeler demişken, böylesi zor günlerde "Benim etim ne budum ne" demeden imkânlarını seferber eden belediyelerin de bir Türkiye gerçeği olduğunu belirtmek lazım. Bildiğim kadarıyla Şişli ve Üsküdar belediyeleri bu konuda bir hayli gayret gösterdiler. Ama haber değeri taşıyanı herhalde, İstanbul'da bir deprem olsa çok can kaybına sahne olacak olan Esenler Belediyesi'nin yaptığı yardımdı. Esenler Belediyesi deprem olasılığına karşılık, on yıllar içinde oluşmuş kötü yapılaşmayla halihazırda mücadele eden bir belediye. Belki de bu yüzden, "Kendi sorunum bana yeter" demedi ve Van'a 15 kişilik bir kurtarma ekibi ile üç TIR dolusu gıda ve giyecek yardımı gönderdi. Ayrıca bir üç TIR daha yola çıkmak üzere.
Van depremi, Türkiye'nin herhangi bir ilinde yaşanmış üzücü bir olay olmasının ötesinde, "Kürt meselesi"ndeki serencamın turnusol kâğıdına dönüştü. "Yapılan yardımlarla buraya kardeş kokusu geldi" diyen Selahattin Demirtaş'ın güzel mesajına ırkçılıkla mukabele edenler nasıl bu ülkenin bir gerçeği idiyse, Başkale'de kurtarma çalışmalarında görev alan dört askere PKK tarafından ateş açılması da bu ülkenin bir gerçeği idi. Ancak Devlet Bahçeli dahil, milli hassasiyetleri olan çoğunluk, yaşanan acının bütünleştirici, birleştirici bir perspektifle ele alınması gerektiği noktasında mutabık kaldılar. Deprem, fay hatlarını kırarken, kampları birbirine yaklaştırdı.
Türkiye'nin sosyal medya ile imtihanı, tüm çelişkileriyle Van depremine resimaltı oldu. Her zaman olduğu gibi Twitter'da ilk çıkan "Lafın belini kırayım da ilgi toplayayım" telaşındaki zavallı kargaların sesi oldu. "Size yardım yapacağıma sokak köpeklerine mama alırım daha iyi" diyenler, misliyle küfür ve hakaret işittiler; iki taraf da birbirinden geride kalmadı. Ancak ilerleyen saatlerde görüldü ki aynı Twitter, Facebook kısaca sosyal medya, Van'a yardım götürmek/göndermek isteyenlerin buluştuğu, organize olduğu bir âlemdi aynı zamanda.
Benim takip edebildiğim Twitter'da hesabı olanların yaptığı web sitesi, sayesinde birçok kişi bireysel çabalarını seferber edebildi. Site sayesinde kışlık çadır, seyyar tuvalet, prefabrik yapı, katalitik soba, otobüs ve kargo vb. firmaları harekete geçirildi.
Hollanda'dan bir grup göndereceği çadırlar için 'gümrükçü lazım' diye yazıyordu ve anında bir gümrükçü bulunuyor, çadırlar gümrükten çekiliyordu misal. Yardım noktalarından birinden koli kutusunun bittiği duyurusu yapılıyor ve sokakta kâğıt toplayan çocuklar o noktaya koli kutusu getiriyordu misal. Duyurular sayesinde bulunan en son şey, 'kamyon' idi, o derece.
Sosyal medya mide bulandıran kötücül eğilimler ile göz yaşartıcı iyilik güçleri arasında savrulup duruyordu yani. İki uç arasındaki makasın bu kadar geniş olması da "Türkiye gerçekleri" bahsine yaraşır bir maddeydi.
