Tartışmak için bir kıvılcım bekleyen yoğun bir grubun olduğunu söylemeye gerek yok. Türk Hava Yolları'nın (THY) yeni üniforma tasarımlarıyla ilgili Dilek Hanif'in taslak halindeki çalışmaları arasından en uçtakiler bir seçki yapılarak sosyal medyaya yansıtılınca, arkası alkolsüz hava sahası olarak devam etti. Eleştirmekte bir beis yok. Nasıl olsa ülkemizde, her önüne gelen, gündemdeki konuyu bilsin bilmesin bir şeyler söylemeye kendini yetkin görüyor.
Daha da tuhafı ne biliyor musunuz? THY global şirket olduğu için içerideki tartışmalardan yabancı yolcunun etkileneceğine dair kesilen ahkâmlar. Yabancı yolcunun içerideki abuk tartışmalardan haberi bile yok, ama onların eleştiriler daha farklı. Hatta yabancı bir havacılık editörüne Türkiye'de tartışılan konuyu anlatmaya çalıştığımda "Gazeteler, yazarlar bunun neyini tartışıyor?" cevabını verdi. Türkiye'deki siyasal sorunların, laiklik çıkmazının üniforma ve alkol üzerinden görülmeye çalışıldığını, ancak yabancı medyanın Türk temsilcileri anlatabilir. Gayrısı hikâye. Onlar da bir Türk gibi anlatırlar, yabancıların anlayacağı üslupla değil tabii.
THY'nin şu anki en önemli değeri ve başarıya koşturan unsuru ne ikramı, ne de üniforması. 3-4 saatlik dilimde, 40 civarında ülkeye bağlantı veren "network"ü, yani uçuş ağı ve İstanbul devamında bu hatları dünyaya bağlamasıdır. Suudi Arabistan'a diğer bayrak taşıyıcı havayolları gibi tarifeli uçuşunda alkol servis etmesinde sorun yok. Eğer sadece tek noktayla yetinip uçuşlara bir Lufthansa veya Air France gibi devam ederse ikramda problem de olmaz. Ama Suudi Arabistan hava sahasına girdiği an alkol servis edemez. Hatta uçaktaki alkollü içkilerin olduğu bölümleri de havalimanına iniş dilimi de dahil kilitli tutmak zorundadır.
Umre ve hac uçuşlarında zaten alkol servisi yapılmıyor. Fakat Suudi makamlarıyla masaya oturup yeni uçuş noktaları talep ettiğiniz an onların kurallarını, taleplerin, "local" değerlerini dikkate almak zorundasınız. Global şirket olmanın yolu aynı zamanda "local"leşmeyi de becerebilmektir. Küresel alışkanlıkları ticaret yaptığınız, hizmet götürdüğünüz ülke veya bölgeye dayatırsanız başarılı olamazsınız.
"Global" ile "local" değerleri birleştirip daha başarılı olabilmek için "glocal" bir yaklaşım sergilemek durumundasınız.
THY yönetiminin Ortadoğu'da çok sayıda uçuş noktası olduğu Rusya'da, Balkanlar'da yaptığı tam da bu. Ama iyi anlatamadıkları kanaatindeyim. Moritanya'ya uçuş izni isterken o ülkenin yetkilileri size "Alkol servisi yapmayın" şeklinde bir şart getirirlerse ne yapacaksınız? Ya kabul edip uçacaksınız, ya da "Türkiye'de tartışma olur" diye birilerini küstürmemek için "Hayır" diyeceksiniz.
Suudi Arabistan'da bugün THY 6'ya yakın noktaya uçuyor. Adeta Suudileri dünyaya bağlıyor. Ama bu izinler alınırken de bahsettiğim şartlar masaya geldi. Libya, Mısır ve diğer bazı Müslüman ülkelerde de aynı şekilde, hem yeni hatlara uçuş için hem de mevcutlarda frekans artırımı yönünde benzer şartlar, o ülkenin yetkilileri tarafından ikili anlaşmanın parçası yapıldı.
Türkiye içinde business class uçuşları olmadığı hatlarda uzun süredir alkol servisi yapılmıyor. Bunlara business class servis olan bazı hatlar eklenince tepkiler gelmeye başladı. Sebebi ne olursa olsun THY yönetiminin önceden bilgilendirme yapması, duyurması gerekir. İnternet sitesinden ve Skylife Dergisi'nden yolcularını hangi hatlarda, nasıl bir ikram hizmetinin ya da hizmetlerin beklediği yönünde haberdar etmesi gerekir. Zira Londra'dan THY ile Kayseri'ye uçmak isteyen bir yerli veya yabancı yolcunun İstanbul aktarması sonrası Kayseri uçuş bacağında bu tarz sürprizlerle karşılaması doğru değil.
Ayrıca THY global bir marka olma yolunda ilerledikçe, başarısının sürekliliği için "local" değerleri bilmek, öğrenmek ve hizmet kalemleri arasına almak durumundadır. Ne demek istediğimi Coca Cola CEO'su Muhtar Kent'e sorabilirsiniz...