Türkiye'nin enerji algısı değişiyor, değişmek de zorunda. Şu an yerli kömür kullanarak elektrik üreten tüm santrallar kamuya yani Elektrik Üretim AŞ'ye (EÜAŞ) ait. Yerli yatırımcılar ise çeşitli bahaneler ile ithal kömür ve doğalgaza yönelmiş durumda. Zira 5 milyar ton rezerv kömür varlığımızın altı yüzeysel bir şekilde çizilirken, AK Parti Hükümeti döneminde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, detaylı çalışmalar yaparak gerçek rezervimizin 11.5 milyar ton seviyelerinde olduğunu ortaya koydu.
Başbakan Erdoğan'ın, Ciner Grubu'nun son teknoloji ürünü, çevreye duyarlı Silopi Termik Santralı'nın birinci ünitesinin açılışı, iki ünitenin de temel atma töreninde vurguladığı üzere şu ana kadar uygulanan enerji yatırım modelleri değişmek zorunda. Çünkü yerli kömürün ve yerli kaynakların önü açılıyor. Bundan böyle elektrik üretiminde ithal kaynaklar ikinci planda olacak. Böylece enerji için daha az para dışarı çıkacak, ülke içinde katma değerli istihdam artacak. Gabar Dağı eteğindeki gözlemlerime gelince...
Dünyanın ilk asfaltit termik santralı
Cumartesi günü sabah erkenden yola koyulup Sabiha Gökçen'den Mardin'e doğru uçarken bölgeyi ve yeni santralı açıkçası yan yana konumlandırmakta bile zorluk çekiyordum. Zira buralarını hep negatif haberlerle zikrederken, böylesine bir yatırımdan doğrusu yeterince haberdar bile değildik. Mardin'den Şırnak/Silopi'ye doğru 2 saatlik bir yolculuk yaparken, yolda böylesine büyük bir yatırımın ipucunu veren tesis bile göremedim. Ancak Gabar Dağı'nın eteğinde Silopi Termik Santralı'yla karşılaşınca çölde su görmüş gibi oldum. Beklemediğim bir anda ve ummadığım bir yerde, devasa termik santral soğutma kulesi ve 150 metre boyunda diğer bir kule... Şaşırmamak elde değil. Gabar'ın arkası Irak, diğer bir ifadeyle sınıra sıfır noktası. Yani terör hadiseleriyle anılan bir bölgede, halkın gözü gibi baktığı, ekmeğini yediği, çalışıp hayata entegre olduğu bu tesis aslında huzurun konuşulduğu şu günlerde başka şeyler anlatıyor, ama anlayana...
Bu tesisler için ilk adım 2006'da atılmış. Farklı bir madenden elektrik üretimi yapılacağı için de ciddi araştırmalar gerçekleştirilmiş. Kamunun ticari hayata kazandırmakta zorlandığı bu maden sahasının değerlendirilmesi için de özel sektör ciddi risk üstlenmiş. Sıkı durun, bu santralın en önemli özelliği dünyada ve Türkiye'de ilk olması. Gabar'ın asfaltiti daha açık ifadeyle kurumuş kömürü, ilk defa bir santralda kullanılıp elektrik enerjisine burada dönüştürülmüş. Bu yönüyle özel sektörün yapacağı 800 milyon dolarlık yatırım kadar santralın teknolojisi de önemli. Zira Ciner Grubu'nun asfaltiti ticari hayata kazandırması sonrası başka özel kuruluşlar da bu modeli örnek almaya başladı.
Gabar Dağı tünelle geçildi
Ayrıca santralın kurulu olduğu Gabar Dağı'nın eteğiyle asfaltitin çıkarıldığı yer de önemli. Çünkü asfaltit Gabar Dağı'nın diğer tarafında ve etrafında santral kurulacak bir yer yok. Dağın altına kamyonların geçebileceği kadar tünel yapılmış. Anlayacağınız tek başına bir termik santral yatırımı söz konusu değil. Her adımı ayrı ayrı incelenmesi gereken bir Güneydoğu Anadolu projesi, devletten sonra özel sektörün özel gayretleriyle yaptığı en büyük iş var ortada.
Başbakan Erdoğan'ın ilk defa bir özel sektörün açılışında, 3 bin kişilik bölge halkı önünde tüm doğallığı ve hasbiliğiyle bu kadar heyecanlı olması, Ciner Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Turgay Ciner'e bolca övgü dolu sözcükler kullanması bundan. Zira İstanbul'da alışveriş merkezi yapmak, kuleler dikmek kolay. Marifet ülkenin yeraltı zenginliklerini bölge şartlarını göğüsleyerek, tüneller kazıp yerin üstüne çıkarıp bölgenin ve ülke halkının hizmetine sunmak. Türkiye'yi bir yere taşıyacaksa, bu yatırımlar taşıyacaktır. 2023 hedefine, ancak bu tür tesislerle yürümemiz söz konusu. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız'ın bakanlığını yakından ilgilendiren bir projede moralli ve gür bir sesle konuşması tesisin verdiği atmosferden olmalı. Onu da ilk defa bu kadar performanslı ve heyecanlı gördüğümü söylemeliyim...
