HAVADA ŞARTLAR DEĞİŞİYOR

Son yıllarda çıkılan ihalelerin şartname hazırlık safhasında yeterli çalışma yapılmamasının sıkıntılara sebep olduğu, halen daha bazı büyük projeler için özkaynak sorunu nedeniyle kredi bulunamadığı defalarca bu köşede not edildi. Hatta yapılıp bitmiş bazı ihalelerde şartnameye ve kanunlara aykırı bir şekilde sonradan değişiklik yapılma cihetine gidilmesine rağmen finans bulunması noktasında ümit vaat edecek gelişmeler de olmadı. Benzer sorun İstanbul'a yapılacak yüksek meblağlı yeni havalimanında karşımıza çıkacak mı, şimdiden bir şey söylemek zor. Ancak daha ihale yapılmadan şartname üzerinde değişikliklere gidilmesi pek hayra alamet görünmüyor.
Halbuki Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) epeyce hengâmeden, işadamlarını uğrattığı mağduriyetlerden sonra Yap-İşlet-Devret (YİD) modelli ihalelerde kazandığı tecrübesiyle, bu şartnameyi hazırladı. Adını da "İstanbul Yeni Havalimanı YİD Modeli Çerçevesinde Yaptırılmasına İlişkin Görevlendirme Şartnamesi" koydu. Galiba bu ismi değiştirmeleri gerekecek. Çünkü şartnamedeki irili ufaklı ciddi sirkülasyonlar, ihalenin geleceğiyle ilgili pek iyi işaretler vermiyor. Belki yapılan değişiklikler ihaleye katılımı, ilgiyi artırır, lakin bu şartlar altında yeni havalimanı ne zaman hizmete girer, Allah bilir.
Neden mi? Bugün ihale kazanıp da kredi bulamayanları ikiye ayırmak gerekir: Hâkim ortak olmadan, çoklu konsorsiyumlarla kazanılan ihalelerde -İzmit Körfez Geçişi Projesi'nde olduğu gibi-özkaynak sorunu nedeniyle kredi bulamayanlar ve girilen ihalelerde çok düşük teklif vererek -Çukurova Havalimanı gibi- bankaları kredi temini için projeye ikna edemeyenler. İstanbul'a yapılacak üçüncü köprü için de henüz kredi bulunmuş değil, ancak onun meselesini bir başka alt başlıkta incelemek gerekir. Biz yeni havalimanı ihale şartnamesinde değişen iki önemli maddenin nelere mal olabileceğine bakalım.
Değişim 1) "Göreve 'Ortak Girişim' olarak talip olunması durumunda, 'Ortak Girişimi' oluşturacak ortak sayısı azami 3 firma ile sınırlı olacak..."
Buradaki 3 firma şartı daha fazla katılım olması için sınırsıza çevrildi.
Değişim 2) "Ortak Girişim bünyesinde yer alan şirket şartnamede belirtilen iş deneyim belgesine sahip ortak, pilot ortak olacak ve ortaklıktaki payı yüzde 51'in altında olmayacaktır. 3 yıl boyunca da hâkim ortaklığı koruması gerekir."
Buradaki yüzde 51 şartı kaldırılarak teknik yeterlilik, sorumluluk gibi noktada şirketler serbest bırakıldı.
Görüldüğü üzere bu şartlarla teknik yeterliliği olan şirketin hâkim ortak olma durumu ortadan kaldırılınca, devletin ileride sıkıntı çekeceğine dair net ifadeyi ben buraya yazmış olayım. Gruplar, konsorsiyumlar kurulur, ihalelere girilir, belki ihale de kazanılır, ama ne zaman bitirilir. Ya sonrası...
Daha önceleri ihale şartnamesindeki bu tarz değişiklikler Yüksek Planlama Kurulu (YPK) tarafından yapılırdı. Yani Başbakan Erdoğan, bu değişikliklerin altına imza atmadığı takdirde, şirketler istiyor veya bakanlık daha fazla katılım sağlayacağım gerekçesiyle bu oranlar üzerinde artırma ya da azaltma yapamazdı. Şimdi yapılmış durumda.
Yeni havalimanı ihalesi, "3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin YİD Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkındaki Kanun" kapsamında yapılacağından; Hazine Garantisi, bunun daha da ileri seviyesi olan Kredi Borç Üstlenim'ine mevzuatlar izin vermiyor. Yani basında dedikodu şeklinde çıkan "Hazine Garantisi verilecek" haberlerine mesafeli yaklaşın. Umarım "Burası Türkiye" tabelası karşımıza çıkmaz!