PKK sorununda, şüphesiz IRA (İrlanda), ETA (Bask), ANC (G. Afrika) ve FARC (Kolombiya) örneklerinden dersler çıkarmak ve modalite üretmek belki mümkündü. Böyle bir ihtiyacın ortaya çıkmasının doğal nedeni, Türkiye’nin Kürt ve PKK sorunlarında gerçekten derinlikli planlamalarının eksik olmasından ileri geliyordu. Ancak, doğal olmayan nedenleri de vardı ve bu, sorun üzerinden Türkiye’nin iç/dış siyasetinde üçüncü ülkelerin devrede olmayı istemesinden kaynaklanmaktadır.

Yukarıdaki dört ülkenin tabii ki tarihleri ve şartları birbirlerinden farklıdır. Ancak Türkiye, bu farklar dışında, diğer ülkelerin sahip olmadığı bir başka özelliğe sahiptir ki, o da Ortadoğu’ya komşuluğu ve PKK’ya birden çok ülke istihbaratının hâkim olmasıdır. Suriye’de iç savaşın çıkmasıyla, örgütün vardıysa bile Kürtlerle ilgisinin tamamen ortadan kalktığı, Ortadoğu’da şu anda yaşanan güç savaşının bir nesnesi haline geldiği görülmüştür. Çözüm Süreci’nin sayısız yararları arasında, tabii ki Kürtlerin devlet aklının değişmeye başladığını, inkâr ve asimilasyonun bittiğini görmesi, bu arada Kürtlerin otuz yıl sonra ilk kez huzurun tadını almasıdır. Ancak Çözüm Süreci’nin faydaları bunlardan da ibaret değildir. Bunları maddeler halinde sıralamak daha doğru. 1—Örgütün, yanlış yöntemle de olsa, Türkiye veya Kürtlerle ilgili hiçbir hak elde etme amacının olmadığı, hele Suriye’den sonra bunun bir olasılığının dahi bulunmadığı anlaşılmıştır. 2—HDP kolaylaştırıcı bir aktör değildir. Üstlendiği roller ise sürecin çökmesi, sokağın karıştırılması yönünde istikrar göstermiştir. 3—İmralı’nın örgüt üzerinde otoritesinin bulunmadığı, varsa da bunu olumlu yönde kullanmaya cesaret edemediği anlaşılmıştır. Cesareti varsa da Kandil’le Türkiye’yi tuzağa çektiği akla gelmektedir. Hangi şık geçerli olursa olsun, İmralı Çözüm Süreci’ndeki üstlendiği rolü oynayamamış, taraf olma özelliğini/güvenirliğini kaybetmiştir. 4—PKK sorunu, içeride siyasete dönük operasyon için kullanılması dışında, artık Türkiye’ye değil, Suriye’ye bakılarak anlaşılabilecek ve oradaki şartlara bağlı gelişecek bir meseledir. Tabii ki PKK’nın toplumsal desteği kaybetmesi, Türkiye’nin demokratikleşme sürecindeki adımları ile olacaktır. Ama bu da PKK ile müzakere edilecek bir konu değildir. Dün de değildi ama çizgi net çekilememişti. Şimdi bu çizgi çok nettir. 5—PKK sorunu Suriye’de şekillenecektir dedik. Bu önemli bir iddiadır ve stratejik bakışta köklü bir değişikliği talep eder. 6—Ve bu iddia doğruysa, “masa kuruldu kurulacak” kampanyasına nasıl cevap verileceği önemsenmelidir. PKK, öncekilerden farklı olarak ilk kez ırkçı bir ayaklanma yapmış ve kaybetmiştir. Bu kaybı, “PKK silah bırakıyor ve Suriye’ye çekiliyor” şeklinde telafi etmeye çalışması mümkündür. Ama bunu amaçlayan bir masa, 2. Çözüm Süreci ile PKK’ya Türkiye’nin meşruiyet vermesi, sonrasında da 911 km’de PKK devletine komşu olması anlamına gelir. Yaşanmış olan yaşanmamış sayılamaz; tabii ki ondan doğru çıkarımları yapmak şartıyla bu sözün bir anlamı olur.