15 Eylül 2023 tarihli yazımda Azerbaycan'ın Karabağ'da yeni bir operasyon yapabileceğini söylemiştim. Ve öyle de oldu. Azerbaycan Karabağ'da kendisine karşı ortaya çıkan etnik Ermeni ayrılıkçıların oluşturduğu tehdidi bertaraf etmek için bir günlük kısa ama yoğun bir operasyon düzenledi. Güçlü vuruşlarla hem Karabağ'ın kendi kontrolünde olan hem de Ermenistan'ın kontrolündeki kritik yerlerde mevzilenmiş terörist artıklarını silahları ile birlikte yok etti. Elde edilen görüntüler ve sahadan gelen bilgiler birlikte değerlendirildiğinde aslında Azerbaycan'ın yaptığı operaasyonun sadece bir terör operasyonu olmadığını göstermesi bakımından da önemlidir. 10 Kasım 2020'de sona eren 44 günlük Karabağ zaferinden sonra geçen 3 yılda, Ermenistan'ın imzalanan barış anlaşmasının şartlarını uygulamak yerine Azerbaycan'a karşı yeni bir saldırı yapmak için çalıştığı ortaya çıktı. Yani son 3 yılı Ermenistan Azerbaycan'ı oyalayarak yeni bir savaşa hazırlanmak için kullanmış. İş makineleriyle yapılan uzun ve derinliğine kademeli mevziler, hava savunma sistemleri, zırhlı araçlar, tanklar, toplar, mühimmat depoları, radar sistemleri Azerbaycan ordusunun vurduğu hedefler arasındaydı. Şayet Azerbaycan biraz daha geç kalsaydı muhtemelen bölgede bulunan Ermenistan destekli yaklaşık 10.000 silahlı Ermeni ayrılıkçının ani bir saldırısına maruz kalacaktı. Dolayısıyla Azerbaycan doğru zamanda doğru bir operasyon yaptı.
Ancak konunun dikkat çeken daha başka önemli yönleri de var. Öncelikle bölgede bulunan 10.000 kadar silahlı ayrılıkçı güçlerin sadece terörist olarak nitelendirilmesi yanlış olur. Bunlar Ermenistan ve arkasındaki güçler tarafından eğitilmiş, yani askeri eğitim almış silahlı kişilerdir. Ve Azerbaycan'ın operasyonuna rağmen büyük çoğunluğu hâlâ daha bölgede bulunmaktadır. Aynı şekilde Karabağ'da bu ayrılıkçı güçlerin elinde bulunan çok sayıdaki ağır silah ve teçhizatı buraya Ermenistan'ın ve arkasındaki güçlerin gönderdiği de aşikâr. Dolayısıyla Ermenistan'ın hâlâ barış niyetinde olmadığı söylenebilir.
Bir diğer konu ise Ermenistan'ın giderek ABD kontrolüne daha fazla girdiğini görmek lazım. Bu kapsamda ABD'nin niyeti Ermenistan'da yeni bir Ukrayna yaratmak ve ABD'nin Ermenistan'daki Zelenski'si Paşinyan olacak gibi görünüyor. Yani ABD Ukrayna'dan sonra Rusya'ya karşı Ermenistan'da Karabağ üzerinden yeni bir cephe açmak istiyor. Dün Karabağ'daki Canyatak kasabası civarında devriye gezen Rus barış gücü askerlerine ateş açılması sonucu 7 Rus askerinin ölmesi Karabağ'da üçüncü tarafın yani ABD'nin de denklemde olduğunu göstermesi bakımından önemli. Karabağ'da yaşanan olaylarda diğer bir gizli ayrıntı ise 10.000 ayrılıkçı terörist grubunun içerisinde bazı kontrolsüz grupların da mevcut olma ihtimalinin bulunmasıdır.
Son olarak konunun daha iyi anlaşılabilmesi için Karabağ Cumhuriyeti adı altında yaratılmaya çalışılan suni siyasi oluşumun 9 Eylül'de Cumhurbaşkanlığı seçimi yapmaya kalkışmasıdır. Bütün bunları toparlayacak olursak Azerbaycan'a karşı yapılmak istenen şey Karabağ Cumhuriyeti adı altında Karabağ'da kukla bir yönetim kurdurup bunun uluslararası ortamda tanınmasını sağlamak, bununla eşzamanlı olarak 10.000 silahlı teröristi Azerbaycan'a saldırtarak Azerbaycan'ı sözde Karabağ Cumhuriyeti ile savaştırmak. Elbette böyle bir durumda büyük güçler araya girerek tampon bölge oluşturmak, süreci diploması ile uzatmak gibi yöntemler kullanılarak nihayetinde Karabağ'ın Ermenistan'a bağlanmasını sağlamaktı. O yüzden Azerbaycan'ın operasyon zamanlaması hayati önemdedir. Bir anlamda önleyici vuruş ya da bozucu taarruz niteliğinde olan bu anti terör operasyonu Ermenistan'ın ve arkasındaki diğer emperyalist güçlerin hesaplarını bozmuş, sinsi planlarını yerle bir etmiştir. Diğer bir husus da Ermenistan'ın adeta meydan okurcasına Rusya ile arasına mesafe koyması, Azerbaycan'a operasyon için uygun bir konjonktür sağlamıştır.
Ancak durum hâlâ hassasiyetini korumaktadır. Dün Azerbaycan ile Karabağ'daki Ermeni temsilcileri arasında yapılan görüşmelerde kesin bir sonuca ulaşılamamıştır. Ayrıca Karabağ'daki Ermeni temsilcilerinin bölgedeki 10.000 teröristi Karabağ dışına çıkaracak gücü de bulunmamaktadır. Bölgede kontrolsüz silahlı grupların da olduğunu unutmayalım. Dolayısıyla stratejide yarım kalan işi tamamlamak için Azerbaycan'ın yeni operasyonlar yapma ihtimali güçlü bir seçenek olarak hâlâ masada durmaktadır.
