Çin Shangai Jiao Tony Üniversitesi’nin her yıl yaptığı “ARWU-En İyi 500 Üniversite” sıralamasının aralarında yer aldığı 8 sıralama kurumunun verilerine göre Türk üniversitelerinin durumu sanıldığının aksine moral bozucu değil. ODTÜ Enformatik Enstitüsü’nün (URAP Laboratuvarları) yaptığı çalışmaya göre bu 8 kurumca yapılan “en iyiler” sıralamasında Türkiye’nin 68 üniversitesi dünyanın en iyi olarak belirlenen ilk 2 bin üniversitesi içinde.
Bu sıralama sistemlerinin en az birinde bir kez ilk 500’e giren 10 üniversite var. Bunlar, İstanbul, ODTÜ, Hacettepe, Gazi, Ege, Bilkent, İTÜ, Boğaziçi, Ankara ve Sabancı. 501-1.000 arasında 16 üniversite, en az bir sıralamada 1.001-5000 arasında 27 üniversite, en az bir sıralamada 1.501-2.000 arasında da 15 üniversite bulunuyor.
Son bir yıllık sıralamaların incelendiği bu veriler en iyi yüzde 10 arasında 68 Türk üniversitesinin olduğunu gösteriyor. ABD’de 3 bin 157’si özel olmak üzere 4 bin 937 yükseköğretim kurumu var. Bunların 3 bine yakınını üniversiteler oluşturuyor. İlk 2 bin içinde Türkiye değerlendirilen 145 üniversitesinden 68’i ile yer alıyor. ABD’nin ise 3 bine yakın üniversitesinden ilk 2 bindekilerin sayısı 450. Bu örnek bile Türk üniversitelerinin durumunun kötü olmadığını gösterir. Dünyadaki üniversite sayısının da 20 bin olduğunu unutmamak gerekiyor.
Zaman zaman eleştirilerde Türk üniversitelerine haksızlık ediyoruz. 376 yıllık Harvard, 11. yüzyılda kurulan Oxford gibi asırlık çınarlarla kıyaslamaya kalkıp, neden aynı sırada olmadıklarını sorguluyoruz. Oysa vakıf üniversitelerinin en eskisi 28 yıllık. Bir üniversitenin “en iyiler ligine” çıkabilmesi için önce belli bir geçmişe ve birikime sonra da belli bir bütçeye sahip olması gerek. Harvard’ın 3.5 milyarlık bütçesi Türkiye’nin en büyük üniversitelerinden İstanbul’un 10 katından bile fazla.
Dünya sıralama sistemlerine giren Türk üniversitelerinin raporunu hazırlayan URAP Başkanı Prof. Dr. Ural Akbulut da bu gerçeğe dikkat çekiyor: “Aynı geçmişe, bütçeye sahip olmayan üniversitelerin tümünü aynı şekilde değerlendirmek üniversitelerimize büyük haksızlık. 20 bin üniversitenin içinde ilk 500’de yani yüzde 2.5 içinde yer almaları isteniyorsa bunun bir devlet politikasına da dönüşmesi gerek” diyor.
Akbulut’un da vurguladığı gibi ilk 500 içinde Çin’den ve Singapur’dan yeni üniversiteler var. Ama Çin dünyanın en iyi üniversiteleri arasında olmak için 1990’dan bu yana devlet politikası yürütüyor ve yatırım yapıyor. Benzer yapılanma 8 yıldır Singapur’da sürüyor. Sonuç; Çin’in 39, Singapur’un da 2 üniversitesi ADWU’nun “En İyi 500’ü” içinde yer alıyor. Üniversitelerden acımasızca hesap soracağımıza bu gerçekleri göz ardı etmeyelim.
