İran ekonomisi, ABD ve Avrupa’nın uyguladığı ağır yaptırımlarla çöküyor. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla 2019’da %9,5 daralacak.. Bütçe açığı %30’a yükselmiş durumda. Para birimi tümen, dolar karşısında 1 yılda %200 değer kaybetti. Enflasyon %50’ye ulaştı. Ülkede yatırımlar durdu. Gıda ürünlerindeki artış %70’i buluyor. İran’da ortalama yaş 28… İşsizlik oranı özellikle üniversite mezunu gençlerde %40’ın üzerinde. İran halkı son benzin zammından sonra hükûmete isyan ediyor, sokak gösterileri hızla yayılıyordu. İşte tam bu sırada Trump’ın suikast emri geldi. Devrim Muhafızları Ordusu Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ve 4 Haşdi Şabi komutanını taşıyan otomobil İHA aracından fırlatılan 4 füzeyle havaya uçuruldu.
Bu darbe İran halkına bütün sorunlarını unutturdu, ABD’ye karşı yekvücut oldular. Yüz binler intikam çığlıkları atıyor. Ama İran hükûmeti savaş istemediğini açık bir dille itiraf etti. ABD bölgeye asker yığıyor, uçak gemisini gönderiyor. İran destekli Şii milisler halkın tansiyonunu düşürmek için ABD üslerinin yakınlarına 3-5 füze attı o kadar… Başkan Trump, İran'ın herhangi bir Amerikan vatandaşına ya da hedefine saldırması durumunda ülkesinin hızla karşılık vereceğini, belki de bunun orantısız olacağını söyledi. İki ülke karşılıklı tehditlerle kendi halklarına mesaj veriyor. Trump da, Obama ve Clinton’un yolundan gidiyor. Hakkındaki azil soruşturmasını rafa kaldırmak, 2020 Başkanlık yarışında avantaj sağlamak ve ülkesindeki Yahudi lobisinin desteğini yeniden kazanmak amacıyla böyle bir adım attığı çok net bir şekilde ortaya çıktı.
Bu olay dünya borsalarında tabii ki olumsuz algılandı. Petrol fiyatlarının yükselmesinden havayolu ve enerji hisseleri olumsuz etkilendi. Borsa İstanbul’da son dönemdeki aşırı yükselişin düzeltmesi gerçekleşti. Endekste 112 bin destek, 116 bin direnç konumuna geldi. Kamu bankalarının devreye girmesiyle döviz kurlarındaki yukarı hareket sınırlı kaldı. En büyük artış altında yaşandı. Yılbaşı tatili dolayısıyla uluslararası borsalardaki likidite sıkışıklığı dar işlem hacmiyle onsun 1585 dolara kadar tırmanmasına yol açtı. Ancak Fransa Cumhurbaşkanı Macron, Almanya Başbakanı Merkel ve İngiltere Başbakanı Johnson, gece yarısı ortak bir açıklama yayınlayarak, İran'ı şiddet eylemlerine gitmeme konusunda uyardı. Bölgede gerilimin bir an evvel düşürülmesi gerektiğini belirten 3 liderin, "Tüm tarafları dikkatle ve sorumlulukla hareket etmeye çağırıyoruz. Irak'taki mevcut şiddet döngüsü sona ermelidir" uyarısı yapması, tansiyonu düşürdü. Altın 1571 dolara geriledi. Gerilim artmazsa onsun 1550 dolara döneceği, burada tutunamazsa 1525 dolara kadar gerileyebileceği tahmin ediliyor. Kapalıçarşı’da 303 lirayla tavan yapan gram altın zirveden dönüyor.
Bizim için en olumsuz gelişme petrol fiyatlarının 70 doları aşması oldu. Ancak Dünyanın en büyük üreticisi ABD, satışlarını düşüreceği ülkesindeki ekonomik hayatı olumsuz etkileyeceği gerekçesiyle petroldeki yükselişin kalıcı olmasına izin vermeyecektir. Bundan önce olduğu gibi ya Suudi Arabistan’a üretim artışı emri verebilir veya stratejik rezervlerinin bir kısmını açtığını duyurabilir ya da petrol kuyu sayısını arttırabilir.
Rusya da petroldeki yükselişten memnun değil. Sonuçta piyasa 60-64 dolar aralığına çekilecektir. Cumhurbaşkanı Erdoğan yarın 5 yılda tamamlanan Türk Akım projesinin açılış törenine katılmak üzere İstanbul’a gelecek Rusya devlet başkanı Putin ile Irak-İran ve Libya konularında çok kritik görüşmeler yapacak, tarihî kararlar alınacak. Özellikle Libya üzerinde varılacak mutabakatla büyük kazanımlar elde edeceğiz…
Dünya yeniden kuruluyor, Türkiye yerini alıyor…
