Yıl 1977…
İzmir'de “Boksör İhsan” lakaplı İhsan Alyanak, Gültepe'de ise, 68 kuşağının efsaneleşen isimlerinden Aydın Erten Belediye Başkanıdır.
★★★
Yoksul ve dar gelirli kesimin yaşadığı Gültepe'de belediyenin gelirleri sınırlıdır. Dürüst başkan Erten, belediyenin borçlarını ve çalışanların maaşlarını ödemekte zorlanınca, Tariş İşletme Müdürü iken devrim gibi uygulamalara imza atan yardımcısı İlhan Güre, ilginç bir öneride bulunur. Projeye göre; temel tüketim maddelerini kaynağından yani Tariş, Trakya Birlik ve Güneydoğu Birlik gibi üretici kooperatiflerinden alıp, halka ucuz fiyatla satacaklar, sağlanacak gelirle de borçlar ödenecektir.
Bu amaçla İzmir'de ilk kez bir tanzim satış noktası kurulur.
★★★
Ürünler piyasa fiyatının çok altında satılmaya başlanıp, toptancı ve diğer aracılar devre dışı bırakılınca, talep patlaması yaşanır. Talep öylesine güçlüdür ki, kısa sürede ikinci tanzim satış mağazası açılır. Mağazalara da “tanzim satış”ın kısaltılmışı olan TANSA adı konulur.
Kaynağından gelen ürünü alım gücüne uygun fiyatla ve taze taze sofrasına götüren halk mutludur.
★★★
Olay İhsan Alyanak'ı da etkiler.
Onun talimatıyla Konak ve Alsancak'taki TANSA'lar faaliyete geçer. Sonra da Ege'nin diğer kentlerindeki TANSA'lar…
★★★
Erten-Güre ikilisi bununla da yetinmez. Mobil satış ekipleri oluşturarak, belirli günlerde ürünleri özel araçlarla mahalle ve sokaklara kadar götürürler.
Ama amaç hiç değişmez: Temel tüketim maddeleri piyasasını tanzim satış yoluyla düzene sokmak ve halkın ürünleri ucuz fiyata almasını sağlamak…
★★★
ANAP iktidarıyla birlikte TANSA'lar kuruluş amacından uzaklaştırılıp, TANSAŞ adı altında market zincirine dönüştürülür ve farklı bir konseptle hizmete devam eder.
Hatta sonradan İzmir tarihinin en başarılı belediye başkanlarından biri olan Ahmet Priştina, genel müdürlüğünü yaptığı dönemde TANSAŞ'ı tekrar halkın gözdesi haline getirir.
Sonrası malum: TANSAŞ'ın hisseleri Doğuş Grubu'na satılır ve efsane sona erer.
★★★
Gelelim günümüze…
TANSA ile AKP'li belediyelerin İstanbul ve Ankara'da başlattıkları uygulamanın tek benzer yanı, “Tanzim Satış Mağazası” olan isminden ibaret!..
Çünkü TANSA, temel tüketim maddelerini doğrudan kaynağından, yani üretici kooperatiflerinden alıyor ve üretici ile tüketici arasında aracısız bir köprü oluşturuyordu.
AKP'nin uygulamasında ise ürünler, toptancıdan sağlanıyor.
Toptancıdan alıp, kilo veya adet sınırlamasıyla halka satmak da, gerçek anlamda tanzim satışı olmadığı gibi buram buram seçim yatırımı kokuyor!
★★★
Devrim gibi tanzim satışı fikrini yaratıp hayata geçiren “Boksör” İhsan Alyanak ile “Efsane Başkan” Aydın Erten'i sevgi saygı ve rahmetle anıyor, yardımcısı İlhan Güre'ye de sağlık ve mutluluklar diliyorum.
