Koronavirüs salgını, dünyada ekonomik aktiviteyi adeta durdurdu. Aslında dünyayı durduran salgının kendisi değil, salgının yayılmasını ve dolayısıyla yaratacağı tahribatı önlemek için alınan önlemler oldu. Nitekim bugüne kadar tüm dünyada bu virüsü kapıp hastalanan insan sayısı 200 bin kişiden az. Ölen hasta sayısı 8000'e bile varmadı. İyileşen hasta sayısı ise 80 bini geçmiş durumda.
Bu sayılara bakarak mevcut hastalardan büyük çoğunluğunun iyileşeceği söylenebilir. Dünyada 7.8 milyara yakın insanın yaşadığı göz önünde tutulursa, ölen hatta hastalanan kişi sayısı devede kulak değil, devenin kulağındaki kıl bile değil. Pek tabii ekonomik hareketliliği yavaşlatan, dolayısıyla dünya milli gelirini düşüren “mal ve insan hareketlerini kısıtlayan veya yasaklayan önlemler” alınmamış olsa, bugüne kadar hastalanan ve ölen insan sayısı daha fazla olurdu.
Belki de bu sayılar milyonlara varırdı. Hastalığın neşet ettiği Çin'den yapılan resmi açıklamalara göre, virüsün yayılma hızı düşmüş yani mücadele kazanılmıştır. İnşallah pek yakında benzer açıklamaları, salgından çok etkilenen İran, İtalya ve İspanya'dan da duyarız.
SALGINLA MÜCADELE DE EKONOMİK OLMALIDIR
Teorik olarak, “hiç değil” ama adeta hayatı durduran, özgürlükleri kısıtlayan bu kadar “cezri/radikal” önlemler alınmasa da bu salgın, (muhakkak daha fazla can alacak) ama yine de sona erecekti. Bu ikinci yol tercih edilseydi, şu an büyüklüğünü ölçemediğimiz dünya milli gelir azalması, şüphesiz çok daha küçük olurdu.
İlk bakışta acımasız gibi dursa da, bir iktisatçı olarak, böyle bir alternatif olduğunu düşünmeden edemiyorum. Ama şunu da kabul ediyorum ki; siyaseten bu karar alınamaz. Bundan sonraki salgınlarda “Ya ekonomiyi yavaşlat ya da daha fazla ölüme razı ol” ikilemine düşmemenin yollarını tasarlamamız gerek.
Nitekim beş yıl önce böyle bir virüs salgınını öngören Microsoft'un patronu Bill Gates, “Ordular sadece öldürmek için değil, doğal bir afet olan salgın hastalıklarla da mücadele için eğitilip, teçhiz edilmelidir” önerisinde bulunmuş. Bu teklifi göz ardı etmemek gerekir.
IMF “1 TRİLYON DOLARLIK BAZUKA HAZIR” DİYOR
Koronavirüs salgınını durdurmak için ekonomiyi durdurmayı göze alan dünya devletleri, şimdi de ekonomiyi harekete geçirmek için para ve maliye politikaları geliştirmeye başladı. Almanya başta olmak üzere AB ülkeleri kamu harcamalarını artırma kararı aldı.
Fed, ekonomide “ödemeler sistemi” durmasın diye “700 miyar dolarlık tahvil alabilirim” dedi. En müthiş açıklama ise “kasası boş denen” IMF'den geldi: Uluslararası ödemeler ve ticaret aksamasın diye 1 trilyon dolar ödünç verebileceğini ilan etti. Peki, bu kadar “sanal para” sisteme şırınga edilirse ne olur?
Ülkelerin milli gelir ve milli servet dağılımı değişir. Hızla gelen kriz, yavaşça gider. Ekonomiler toparlanır.
Son söz: Fakirlik bölüştükçe azalır.
