Türk ekonomisinin yapısal bozukluğu, “cari açık” vermeden üretim çarklarını çevirememesidir. Biliyorsunuz ben, bu bozukluğa “dış-borç-koliklik” diye uyarıcı bir sıfat taktım. Dış-borç-koliklik, aynen alkoliklik gibidir. Nasıl alkol, başlangıçta, içildiği sırada insana zevk veren ve lakin bağımlılık haline gelince bünyeyi hasta eden bir illetse, dış-borç-koliklik de bir ülkenin halkına önce zevk, sonra ıstırap veren bir alışkanlıktır. Yine nasıl alkol bağımlılığından kurulmak için kişi içkiyi bırakınca bunalıma girerse, dış-borç-koliklikten kurtulmak isteyen bir ülkenin ekonomisi de, cari açığı kapanırken (ister iradi ister gayri iradi olsun) krize girer. Not: Ekonomide kriz, milli gelirin düşmesi ve işsizliğin yükselmesidir.

ENFLASYON VE DEVALÜASYON

Türkiye'de bugün yaşanan enflasyonun esas sebebi, devalüasyondur. Devalüasyonun yani Türk Lirası'nın (TL) kısa sürede, önemli oranda değer kaybetmesinin nedeni de dış-borç-kolik olmasıdır. Dış-borç-kolik olmasının sebebi ise cari açığı dövizli dış borçla finanse ederek TL'nin fiyatını zorla yüksek tutmamızdır. Bu tutku, TL'nin revalüe olmasıdır. Cari açığa rağmen revalüe olan para birimi, devalüe olmaya mahkumdur. Olaylar da aynen böyle cereyan etmiştir. TL'yi zorla değerli tutacağız derken onu o kadar değersizleştirdik ki; denge ancak paradan 6 sıfır atılarak sağlandı. Kıssadan hisse: Bir ulusal parayı kalıcı olarak değerli tutan tek şey “cari fazla” veren bir ekonomiye sahip olmaktır. Sakın ABD ile bizi kıyaslamayın. Onların “ABD Doları” gibi ihraç malı var. Yabancı paralı borçları da sıfırdır.

TURİZM GELİRLERİ VE ENFLASYON YÜKSELMESİ

Geldik ekonominin bir garip cilvesine. Türkiye'de enflasyonun kalıcı olarak düşmesi için “cari açığın” sıfırlanması gerekir. Cari açığı sıfırlamak yani cari işlemlerden doğan döviz talebi ile arzını eşitlemek için “turizm gelirlerini” artırmak ilaç gibi gelir. Yani ne kadar çok turist gelirse, devalüasyonu ve dolayısıyla “enflasyonu” frenlemek o kadar kolay olur.
AMMMA! Bu, orta vadede gözlemlenecek bir olgudur. Kısa vadede bunun tersi doğrudur. Turistler ülkemizde mal veya hizmet satın alırken, TL ile söylenen fiyatı kafasında dolara çevirir. Bugünkü kurdan dolar bozdurana ülkemiz bir “ucuzluk cennetidir”. Turiste mal veya hizmet satan esnaf, turistin satın alma gücüne göre fiyata TL cinsinden zam yapar. Bu zam, turiste vız gelir tırıs gider. Çünkü elindeki dövizin TL karşılığı yüksektir ve yükselmeye devam etmektedir. Bu yüzden turistin bol olduğu yörelerden başlamak üzere ülkenin hemen her yerinde tüketim mal ve hizmetlerinin fiyatları artmaya başlamıştır. Turistler geldikçe daha da artacaktır. Bu da ölçülen enflasyon yüksek çıkacak demektir. Merkez Bankası neylesin?

Son söz: Sebebini ve sonucunu biliyorsan, üzülme.