Aksine davranış oturduğum yerden hayatını siyasete vermiş insanlara ahkam kesmek; onların bilmesi gerekenleri yeniden anlatmak, açıkçası şu andaki birçok “siyaset yazarı” gibi can sıkıcı olmak ve taraflardan bir tanesinin sözcüsü gibi davranmak olacağından, ben baştan beri Altılı Masa’yı bilimsel çerçevede düşünmeye çalıştım.
İnsani duygular, hırslar ve arkadan vurmaların yoğun olabildiği siyaset dünyası hakkında bilimsel olmak kolay değil diye düşünüyorsanız, haklısınız…Kolay olmayabilir ama bu tür durumları çözümlemek için elimizde bir bilimsel teori de bulunuyor. Bunun adı; “Oyun Teorisi”… Ekonomik süreçleri çözümlemek için üretilmiş bir teori olsa da dış politika ve siyasete uyarlanmış modelleri de var.
Oyun Teorisi; rekabet, bilgi eksikliği ve belirsizlik varken oyunculardan her birinin başarıya ulaşmak adına çıktığı optimum stratejiyi bulmaya çalışma sürecinin matematiksel uygulamalı çözümüne verilen addır. Oyunculardan hiçbiri kaybeden taraf olmak istemeden oyun üretecektir. Dolayısıyla teorinin daha sonraki gelişmesinde çok miktarda oyuncunun kaybedeni olmadan oyunu belli hedefte sonuçlandırmasının formülleri de yazılmaya başlandı.
Şimdi masadaki altı lideri adına siyaset denilen oyunu oynar gibi düşünün. Bunların hepsi hayat hakkında farklı tecrübeleri olan, farklı gelecekler hayal eden ve ideolojileri birbirlerinden oldukça farklı insanlar.
Oynanan oyunun başarılı olabilmesi için oyunculardan hiçbiri kaybettiği duygusu yaşamadan oyuncular arası bir denge oluşturmaktır.
Türkiye’de “Akıl Oyunları” ismiyle gösterime giren “A Beautiful Mind” filminden tanıyor olabileceğiniz John Nash Oyun Teorisi’nde Nash dengesi denilen durumun formülünü yazmıştır.
Oyundaki bir oyuncu, kendisinin elinde olan eylem alternatiflerinden birini seçmiş olduğunu ve diğerlerinin de buna benzer bir eylem biçimi seçmiş olduğunu düşünelim. Eğer bir oyuncu için seçilmiş eylem, diğer oyuncuların seçtikleri eylemler de göz önüne alındığında, getiri anlamında en iyisiyse ve bu durum diğer oyuncular için de geçerliyse, bu bir Nash Dengesi'dir.
Biliyorum size bu dediklerim sıkıcı ve çok teknik gelebilir ama inanın meseleyi soğukkanlılıkla ve oyunculardan bir tanesinin sözcüsü gibi davranmadan ele almanın başka yolu yok.
Bu gibi durumlarda ortak kararla bir masa etrafına oturmuş altı kişinin oynadıkları oyunda her birini aynı anda tatmin edecek bir denge durumu oluşturmak oldukça zor gibi gözüküyor.
İnsani hırslar, diğerlerinden öne çıkma duygusu devreye girmesi kaçınılmaz olduğundan oyuncuların kaybettiği duygusuna varmadan bir denge oluşturmak imkansız gibi.
Ama eğer oyuncular bir denge oluşturamadıkları takdirde bunun sonuçlarının kendilerinin tahmin edebildiğinden daha kötü, hatta katastrofik (çok kötü bir olay) olabileceğini düşünürlerse bu imkansızlığı aşmanın bir yolu da var.
Bunun bilimsel çözümünü yine John Nash getirmiş ve bununla Nobel de almıştır.
Oyuncular bu durumlarda kendi hırslarını, beklentilerini aşan, onların üstünde yer alan bir baskın strateji geliştirebilirlerse oyunda başarıya; yani bir dengeye ulaşır.
Bir oyuncu tarafından formüle edilen bir strateji, eğer diğer oyuncular ne yaparlarsa yapsın her durumda en iyi kararsa buna oyun teorisi bağlamında “Baskın Strateji” denir.
Üstelik her “Baskın Strateji” çözümü, bir "Nash Çözümü”(Dengesi)dir.
Şimdi bilimin soğuk kavramlarını bir yana bırakalım. Eğer altı oyuncunun her biri, oyunun bu aşamasında kendi hırslarını, ideolojilerini daha yüksek bir amaç uğruna geri plana atmayı kabul ederlerse yani bir baskın strateji uğruna bazı tavizler verebilirlerse Altılı Masa bir “Nash Dengesi”ne ulaşacak ve başarıyı yakalayacaktır.
Bu, tahmin edebileceğiniz gibi her oyuncunun bazı tavizler verse de ülkenin geleceği için uyumlu davranmayı baskın strateji haline getirmesi ve bu amaçla gereken kararları almasıdır.
Anlayacağınız sallanmakta olan Altılı Masa’nın “Nash Dengesi”ne ulaşma umudu bence hala var.
